hodisalardan ixtiyoriy sug‘urtalash bo'yicha shartnoma qonunga
ko‘ra yuridik va jismoniy shaxslaming yozma arizasi asosida tuzi
ladi. Shartnoma tuzishdan oldin sug‘urta tashkiloti o‘z mijozlariga
sug‘urta xizmati haqida m a’lumot beradi.
Yuridik va jismoniy
shaxslar sug‘urta shartnomasi tuzishdan oldin albatta sug‘urtalov-
chining moHyaviy holati, litsenziyasi mavjudligi bilan qiziqishi
lozim.
Sug‘urta shartnomasi tuzishdan oldin sug‘urta tashkiloti vakih
sug‘urtalayotgan shaxslarni fuqarolarni
baxtsiz hodisalardan
sug‘urtalash qoidalari bilan tanishtirishi lozim. Mazkur sug‘urta
turi bo‘yicha fuqarolarni baxtsiz hodisa ro‘y berish natijasida
sog‘lig‘i va hayotini saqlash büan bogliq manfaat sug‘urta obyekti
hisoblanadi. Sug‘urtalovchi, odatda, asab va ruhiy kasaUikka
duchor bolgan, falaj, ko‘zi
ojiz shaxslar, eshitish qobüiyati zaif
bolgan va nogiron shaxslar bilan sug‘urta shartnomasini tuzmaydi.
Sug‘urtalangan shaxsning hayotiga va sogliglga quyidagi baxt
siz hodisalarning ro‘y berishi natijasida shikast yetganda va tasdiq-
langanda sug‘urta summalari berilishi mumkin:
— jarohat olganda;
— suyaklarning sinishi, chiqishi;
— ichki oiganlaming zararlanishi;
— kuyishi;
— teri
qatlamlarini sovuq urishi;
— elektr toki ta’sirida jarohatlanish;
— kimyoviy moddalar va zararli o'sinüik ta’sirida zararlanish;
— tish sinishi.
Bundan tashqari, yuqorida qayd etilgan holatlar natijasida
o‘lim holati yuz berganda ham sug‘urta summasi tolanadi.
Quyidagi hodisalarning ro‘y berishi oqibatida sug‘urtalangan
shaxsning hayoti va sogliglga shikast yetkazilsa yoxud o ‘ümga
olib kelsa, sug‘urta summasi tolanmaydi:
— yadro portlashi;
— radiatsiya va nurlanish;
— sug'urtalangan shaxsning atayin
hatti-harakati natijasida
baxtsiz hodisalar yuz berganda, o‘z joniga qasd qilganda va jinoiy
harakatlar natijasida ro‘y berishi.
104
Sug'urta mukofoti sug‘urta tashkilotining hisob-kitob raqami-
ga kelib tushgandan so'ng u shartnomada ko‘rsatilgan muddat
ichida fuqarolaiga sug'urta pohsini berishi shart. Sug'urta pohsi
yo'qotilgan taqdirda sug'urta tashkiloti sug'urtalagan shaxsga uning
dublikatini beradi.
Sug'urtalanuvchilaming huquqlari:
— sug'urta shartnomasi amalda bo'lgan davrda sug'urtalangan
shaxs sug'urta tashkilotidan sug'urta masalalari bo'yicha masla-
hatlar ohshi;
— sug'urta polisi yo'qotilganda uning dubhkatini olish.
Fuqarolarni baxtsiz hodisalardan sug'urtalashda sug'urta
langan shaxslar yana quyidagi huquqlarga ega bo'lishi mumkin:
— sug'urta summasini ohshda nizolar paydo bo'lganda musta
qil ekspertni jalb etish;
— sug'urtalanuvchi bilan kehshilgan holda amaldagi sug'urta
shartnomasiga qo'shimcha va o'zgartirishlar kiritish;
— sug'urtalovchi bilan kelishgan holda sug'urta shartnomasini
muddatdan oldin bekor qihsh.
Sug'urtalanuvchining majburiyatlari:
— sug'urta shartnomasida ko'rsatilgan
muddat va shartlarda
sug'urta mukofotlarini to'lash;
— sug'urtalangan shaxslarga sug'urta shartnomasi shartlari
to'g'risida m a’lumotlar berish.
Sug'urtalovchining huquqlari:
— sug'urta hodisalari sug'urtalovchi tomonidan tan olinma-
ganda sug'urta summalarini to'lamaslik;
— sug'urta shartnomasida ko'rsatilgan m uddatda sug'urta
mukofoti to'lanmasa, sug'urta shartnomasini bekor qilish.
Sug'urtalovchining majburiyatlari:
— fuqarolarni baxtsiz hodisalardan ixtiyoriy sug'urtalash
qoidalari va sug'urta shartnomasi shartlari bilan sug'urtalanuv-
chini
tanishtirish;
— sug'urta shartnomasida ko'rsatilgan muddatda sug'urta poh-
sini berish;
— sug'urta hodisasi ro'y berganda sug'urta summasini to'lash;
— sug'urta summasini to'lashdan voz kechilganda, u holda 10
kun muddatda sug'urtalanuvchiga yozma ravishda xabar berish.
105
Sug‘urta hodisasi ro‘y berganda bu haqida sug'urtalangan
shaxslar qisqa muddatda sug'urtalovchiga xabar berishi lozim.
Baxtsiz hodisa ro‘y berganda sug'urtalangan shaxslar sug'urtalov
chiga quyidagi hujjatlami taqdim etishi shart;
— sug'urta polisi;
— davolash profilaktika muassasidan baxtsiz hodisa natijasida
sug'urtalangan shaxsning davolanganligini tasdiqiovchi ma’lu-
motnoma.
Zamriyat bo'lganda sug'urtalovchi sug'urta summasini to'lash
masalasini hal etish uchun zamr bo'lgan boshqa hujjatlami so'-
rashga ham haqli.
Baxtsiz hodisalar ro'y berishi natijasida o'lim hodisasi ro'y
berganda quyidagi hujjatlar taqdim etiladi:
— sug'urta polisi;
" — FXDYo bo'lim idan o'lim holati ro'y bergani to'g'risida
ma’lumotnoma;
— merosxurlik huquqini tasdiqiovchi hujjat;
— agar o'hm hodisasi yo'l-transport! natijasida ro'y bergan
bo'lsa, yo'l harakati xavfsizligi oiganidan olingan m a’lumotnoma;
— shaxsni tasdiqiovchi hujjat.
Sug'urtalovchi zamriyat bo'lganda
yuqoridagi hujjatlardan
tashari boshqa hujjatlami so'rashga ham haqli.
Download
