|
1- semunar mavzu: Umumta’lim maskanlarida matematika va informatika o’qitishdagi muammolar va ularni hal qilish usullari
|
| bet | 48/54 | | Sana | 08.01.2024 | | Hajmi | 1,52 Mb. | | #132670 |
Bog'liq seminar va oxirigachaTushunchalarni ta’riflash usullar -jinsdosh va turdosh orqali ta’riflash: masalan, kvadrat – teng tomonli to’g’ri to’rtburchak, romb – diagonallari o’zaro perpendikulyar parallelogramm, genetik usul – tushunchalarning kelib chiqishini ko’rsatish orqali: masalan, aylana ta’rifi, bunga misol bo’la oladi. Induktiv ravishda ta’riflash – rekkurent tengliklar yordami bilan ta’riflash, masalan, arifmetik progressiya ta’rifini p-chi hadi umumiy hadi formulasi orqali berilishi bunga misoldir.Abstrakt ta’riflashda tushunchaga xos belgi va xossalar asosida ta’riflanadi, masalan, natural sonni ekvivalent chekli to’plamlar xarakteri sifatida ta’riflanadi.
Matematik tushunchalarni shakllantirish bosqichlar-qabul qilish va sezgi; qabul qilishdan tasavvurga o’tish; tasavvurdan tushunchaga o’tish; tushunchani shakllantirish; tushunchani o’zlashtirish.
Matematik hukmlar- obyektlar haqidagi fikrlar tuzilmasidan iborat bo’lib, tushunchaning biror xossa yoki boshqa tushunchalar bilan munosabatini o’rnatish uchun qo’llaniladigan tafakkur shakli hisoblanadi, tushunchadan farqli tomoni to’g’ri yoki rostligi asoslanilishi talab etiladi yoki bunday usul mavjudligi ko’rsatilishi lozim.
Matematik hukmlarning turlari - aksiomalar, teoremalar,postulatlar.
Aksiomalar -isbot talab qilmaydigan fikr bo’lib, matematika fani asosida bunday boshlang’ich fikrlar – aksiomalarga tayanilgan holda ish ko’riladi.
Teoremalar esa matematik xukmlarning eng ko’p ishlatiladigan turi bo’lib, u aksiomalar yordamida o’rnatilayotgan nazariy natijalarni ifoda etib, isbotlanishi talab etiladi.
Teorema ikki qismdan iborat:shart va xulosa va A V shaklda belgilanishi mumkin
.Berilgan teoremaga asoslanib uchta teoremani tuzish mumkin: teskari teorema V A, qarama- qarshi teorema A ; teskariga qarama –qarshi .
Teoremaning turlari orasida quyidagi bog’lanish mavjud: agar to’g’ri teorema rost bo’lsa, qarama-qarshi teorema ham rost va aksincha. Teskari teorema rost bo’lsa, teskariga qarama- qarshi teorema ham rost bo’ladi.
r mulohaza uchun x uchun yetarli shart bo’ladi, agar xr implikasiya rost natija bersa, r mulohaza x uchun yetarli shart bo’ladi, agar rx implikasiya rost bo’lsa.
Zarur va yetarli shartlar: r shart uchun zarur va yetarli shart bo’ladi, agar bir vaqtning o’zida xr va rx implikasiyalar rost bo’lishi kerak.
Tushuncha ostiga kiritish - u yoki bu obyekt yoki munosabat berilgan tushuncha hajmidan iborat obyektlar yoki munosabatlar to’plamiga mos ravishda tegishliligini isbotlash faoliyati tushuncha ostiga kiritish deyiladi.
Kontrapozisiya bo’yicha isbotlash. Bu usulda A V mulohazani isbot-lash o’rniga V ga qarama-qarshi mulohazani rost deb faraz qilib, A ga qarama-qarshi mulohazaning haqiqatligini keltirib chiqarishga harakat qilinadi.
Kontrmisol va tasdiqlovchi misol keltirish usullari. Kontrmisol sifatida
х / P(x).ва.(х)Р(х) mulohazalar teng kuchliligini hisobga olib, xX,P(x) mulohaza
yolg’onligini ko’rsatish uchun X sohadagi shunday x qiymatni topish kerakki, uning uchun P xossa bajarilmasligini ko’rsatish yetarli.
Tasdiqlovchi misol usulida xx) mulohaza rostligini isbotlash uchun X sohada hyech bo’lmaganda bitta x qiymatni topish kerakki uning uchun R xossa bajarilishi ko’rsatiladi.
Analiz va sintezning turli xususiy ko’rinishlaridan foydalanish usuli. Bunday usullarga algebra darslarida: a) kasrning butun qismini ajratish; b) butun qismlarga ajratish (analiz); v)
butun qismlar bo’yicha qayta tuzish (sintez); g) ularning kombinasiyasidan iborat usul (analiz va sintez) lar kiradi.
Barcha xususiy hollarni qarab chiqish usuli. Bu usulda mulohazaga tegishli barcha xususiy hollar qaralib, qarama-qarshilikka yoki to’g’ri mulohazaga kelish amalga oshiriladi.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
1- semunar mavzu: Umumta’lim maskanlarida matematika va informatika o’qitishdagi muammolar va ularni hal qilish usullari
|
