1. Amaliy ishining maqsadi
Multimediali aloqa tarmoqlarida signalizatsiya
jarayonining ishlash
tamoyilini o‘rganish, UKS-7 signalizatsiya asoslarini va funksional imkoniyatlarini
tahlil qilish.
2. Topshiriq
UKS-7 signalizatsiya jarayonining umumiy tuzilishini chizish va nazorat
savollariga javob yozish.
3. Hisobotnoma
Bu amaliy ish bo‘yicha quyidagilar hisobot tarzida keltirilishi lozim:
- qisqa nazariy qismlarining matni va chizmalari.
4. Nazorat savollari:
1. Signalizatsiya deganda nimani tushunasiz.
2. Aloqa tarmoqlarida signalizatsiya jarayonlaridan
foydalaniladigan
texnologiyalarga misollar keltiring.
3. UKS-7 signalizatsiyasining qandan imkoniyatlari mavjud.
4. Signal birliklari qaysilar va ularning xususiyatlarini yoritib bering.
5. ISDN tarmog‘i qanday ishlash tamoyiliga asoslangan.
6. ISUP tizimosti haqida tushuncha bering.
Nazariy qism
Umumiy kanal signalizatsiya UKS №7
Oldingi qurilgan signalizatsiyani uzatish ikki varianti: so‘zlashuv trakti va
ajratilgan kanal orqali signalizatsiyani uzatish quyidagi kamchilikka ega:
- uzatish tezligi past;
- yetarli moslashishga ega emas;
- iqtisodiy tomondan qaraganda qimmatga tushadi;
- utkazuvchanlik qobiliyati chegaralangan.
Bu kamchiliklarni bartaraf qilish uchun 1980 yilda 7
- sonli signalizatsiya
yaratildi. Bunda aloqa tarmog‘idan mantiqan ajratilgan signalizatsiya tarmog‘ini
yaratilgan (1.1-rasm).
1.1-rasm. Signalizatsiya tarmog‘i.
So‘zlashuv kanali aloqa o‘rnatilganidan so‘ng ishlatiladi, ya’ni signalizatsiya
trakti so‘zlashuv traktidan butunlay ajratiladi. Bir necha marotaba yuqori tezlikka
ega bo‘lgan signal xabarlarini uzatuvchi kanallar yordamida ko‘p sonli axborot
kanallariga xizmat ko‘rsatishi mumkin. Umumiy kanal
signalizatsiyasida signal
axborotlari dupleks kanallari bo‘yicha uzatiladi. Bu kanallardan ma’lumotlar paketi
uzatiladi (1.2-rasm). Bu ma’lumotlar paketi signal birligi (SU) deb ataladi.
1.2-rasm. Umumiy kanal signalizatsiyasi
Umumiy kanal signalizatsiyasi CCS №7 ning afzalliklari:
- tezligi – 1 sekundda aloqa o‘rnatadi;
- yuqori unumdorlikka ega. Har bir signalizatsiya raqami (signal zvenosi) bir
paytda bir necha ming telefon chaqiruvlariga xizmat ko‘rsata oladi;
- tejamkorligi. Zarur uskuna soni kamayadi;
- ishonchliligi. Signalizatsiya tarmog‘ida qo‘shimcha marshrutlarining
ishlatilishi, asosiy aloqa tarmog‘ining ishonchliligini oshiradi:
- epchilligi. Ixtiyoriy ma’lumotlarni uzata oladi.
7 sonli signalizatsiya o‘zaro hamkorligi
OSI etalon modelining uchta
darajasiga mos keladi: fizik satx, kanal satxi, tarmok satxiga mos keladi. CCS №7
arxitekturasida quyidagi nomlardagi tizimchalar mavjud: NSP – xizmat ko‘rsatish
tizimchasi;
MTP- xabarlarni uzatish tizimchasi; SCCP – signalizatsiyani bog‘lashni
boshqarish tizimchasi.
Demak CCS №7 4 ta funktsiyani bajaradi:
1. Xabarlarni uzatish tizimchasining birinchi darajasi MTR 1 (signalizatsiya
ma’lumotlar zvenosi) – bu ikki yo‘nalishli uzatish yo‘li, ya’ni
ikkita fizik kanal
tushuniladi. Bu kanallar qarama-qarshi yo‘nalishda bir vaqtni o‘zida, bir xil tezlik
bilan signalizatsiya xabarini uzatadi. Kanal raqamli yoki analog, yoki yerning sun’iy
yo‘ldoshi bo‘lishi mumkin. Raqamli kanal tezligi 64 kbit / s. Analog kanal uzatish
tezligi esa 4,8 kbit /s bo‘ladi.
2. Xabarlarni uzatish tizimchasining ikkinchi darajasi (kanal) MTR 2
(signalizatsiya zvenosi) – signal xabarlarini ishonchli uzatishni amalga oshiradi.
3. Xabarlarni uzatish tizimchasining uchinchi darajasi (tarmok) MTR 3
(signalizatsiya tarmog‘i) signal xabarlariga ishlov berish va signalizatsiya
tarmog‘ini boshqarishni o‘z ichiga oladi. Ya’ni xabarlarning marshrutini aniqlash,
saralash qilish, yo‘nalishlarga taqsimlash signalizatsiya punkti yoki zvenosi, hamda
ishdan chiqqan xabar marshrutini o‘zgartirish kiradi.
4. Signalizatsiya zvenosini boshqarish tizimchasiga SCCP – MTR ga
qo‘shimcha bo‘lib tarmoq xizmatini ko‘rsatishga ishlatiladi.
