13
Noqulay sharoitlarda karyer havosining qazib-yuklash ishlari bo'yicha
changlanishi 100 mg/m
3
gacha yetishi mumkin.
Kon massasini tashishda chang va gaz omillari bo'yicha avtomo-
bil transporti o'ta xavfli hisoblanadi. Avtomobil yurayotganida uning
g'ildiraklari yo'l qoplamasiga ishqalanishi
natijasida chang hosil
bo'ladi. Chang hosil bo'lish intensivligi yo'l qoplamasi mate- riali va
uning holati, harakatlanayotgan mashinaning yuk ko'tarish qobiliyati
va tezligi kabi omillarga bog'liq bo'ladi.
Olib borilgan tadqiqotlar
natijasida, agar chang bostirish vositalari qo'llanmagan bo'lsa,
avtomobil yo'li zonasida hosil bo'lgan chang konsentratsiyasi 60-80
mg/m
3
ni, intensivligi esa 11500-12000 mg/s ni tashkil qilishi
aniqlangan.
Avtoag'dargich, teplovoz va boshqa mashinalarga o'rnatilgan
ichki yonuv dvigatellari qator zararli gaz va bug'
chiqaruvchi
manbalar hisoblanadi. Ajralib chiqadigan gaz va bug'larning
asosiy
qismini azot oksidi, uglerod oksidi va aldegidlar tashkil qiladi. Ichki
yonuv dvigatellaridan ajralib chiqadigan
ishlatilgan gaz- lar
tarkibidagi zaharli komponentlarning taxminiy miqdorlari 1.2-
jadvalda keltirilgan.
Karburatorli va dizelli ichki yonuv dvigatellarida
ishlatilgan gaz
tarkibidagi qurum (saja) mos ravishda 0,04 va 0,01 ^ 1,10 g/m
3
gacha
bo'lishi mumkun.
1.2-jadval
Karyerlarda ishlatiladigan maydalash
va elash uskunalari ham
intensiv chang hosil qilish manbalari qatoriga kiradi.
