73
a) Rangli televidenie muommosini hal etishda nafaqat qabul qilish tizimini,
balki maxsus uzatish vosita va tizimlarni (stansiya) xalqaro talablar darajasida amalga
oshirish dasturlari majmuasini yaratish zarur bo‗lishi mumkin.
b)
Yarim
o‗tkazgichli asboblar guruhi: diodlar, tunelli diodlar
barqarorlashtirgichlari, tranzistirlar va hakoza.
c) Ayrim mahsulot turi, qo‗llanadigan
ashyo material, butlovchi qisimlar bilan
birgalikda;
d) Zarur bo‗lganda standartlarning ba‘zi talablari, sifat ko‗rsatgichi bita
bo‗lishiga qaramay o‗zaro bog‗liq omillarini chuqurroq taxlil etilishi.
Kompleks standartlashtirish ob‘ektlarini tanlash mezonlari sifatida quyidagi
asosiy ko‗rsatkichlarni olish mumkin:
kompleks standartlashtirish ob‘ekti bo‗la
oladigan darajada iqtisodiy
maqsadga muvofiq ishlab chiqarish hajmi:
ish unumdorligini oshirishda samara beradigan mehnatni qayta taqsimlash,
ilmiy tashkil qilish, ba‘zi bir buyum va butlovchi elementlarni aloxida ajratilgan
xolda ishlab chiqarish;
sifatni va raqobatbardoshlikni oshishidan iqtisodiy samara beradigan
ob‘ektlar:
konstruktorlik, texnologik va ekspluatsiya ko‗rsatkichlarini o‗zaro
bog‗liqligidan iqtisodiy samara beradigan ob‘ektlar.
Kompleks standartlashtirishning yuqori texnik-iqtisodiy
samaradorligi eng
muhim prinsiplarga rioya etilganda quyidagilar ta‘minlanadi:
Tizimlilik – o‗zaro bog‗langan talablarni ob‘ektning ham o‗ziga, ob‘ektni
yaratish va ishlatishda foydalaniladigan elementlarga ham o‗rnatish.
Komplekslik va maqbul cheklov – ob‘ekt sifatiga ko‗plab elementlardan eng
muhim ta‘sir ko‗rsatuvchi va hal qiluvchi faktorlarni standartlashtirish kerak.
Istiqbollilik – oldinlovchi standartlarni yaratish.
Amaldagi me‘yoriy hujjatlar bilan bog‗lash – me‘yoriy hujjatlar mavjud
joylardan maqsadga muvofiq hajmda foydalanish.
Realizatsiya (amalga oshirish) – standartlashtirish natijalarini joriy etish.
Kompleks tandartlashtirish bo‗yicha ishlarni tashkil qilish ko‗plab ishlab
chiqaruvchi tashkilotlarning harakatini muvofiqlashtirishga
imkon beradigan
kompleks standartlashtirish dasturlarini (KSD) ishlab chiqish va amalga oshirish
bilan ta‘minlanadi.
74
KSD mahsulotning eng muhim turlarini: tarmoqlararo qo‗llash mahsulotlarini;
bir turdagi mahsulotning eng muhim turlarining guruhlarini qamrab oladi.
KSD tuzilishiga quyidagi bo‗limlar kiradi: oxirgi mahsulot, oxirgi mahsulotning
tarkibiy qismlari; xom-ashyo, materiallar, yarimfabrikatlar, butlovchi qismlar;
xarid
buyumlari; ishlab chiqarishning texnik vositalari; ishlab chiqarishni tayyorlash
usullari va boshqalar.
