-ma’ruza.  Havo elektr uzatish liniyalarini atmosfera o‘ta kuchlanishidan ximoyalash




Download 1,74 Mb.
Pdf ko'rish
bet21/48
Sana13.05.2024
Hajmi1,74 Mb.
#228686
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   48
Bog'liq
ma\'ruza

8-ma’ruza. 
Havo elektr uzatish liniyalarini atmosfera o‘ta kuchlanishidan ximoyalash. 
Yashin qaytargichlar va ularning turlari. Havo EUY da osiladigan optik- tolali 
kabellar.
Oxirgi 10-15 yilda jaxon amaliyotida optik-to‘lqinli kabellardan keng 
foydalanilmoqda. optik-tolali kabellar odatdagi mis o‘tkazgichlarga qaraganda quyidagi 
bir qator afzalliklarga ega:
• 
ko‘p miqdorda axborotlar oqimini uzatish imkonini beradi;
• 
tashqi
elektromagnit
ta’sirlarga nisbatan
yuqori
ximoyalanganligi;
• 
bitta optik tolali kabel bir qancha mis o‘tkazgichni almashtirganligi bois misdan va 
boshqa materiallarni tejaydi;
• 
Uzatilayotgan signalning kam zararlanishi va keng diapazonli chastotadan uning 
mustaqilligi.
Eng ko‘p qo‘llaniladigani bir turli optik tolali kabellar (tola, ya’ni bir turdgi 
elektromagnit to‘lqin tarqala oladigan ) diametri 6-10 mkm li, ya’ni nur krinishdagi va 
signal kengaytiruvchi o‘zakka ega. Sirtqi qatlam (tashqi diametri odatda 125 mkm) faqat 
o‘zak-sirtqi qatlam chegarasida tashqi xujumlarni kamaytirida va tashqi muxitga energiya 
(isrof) ni tarqalishidan himoya qiladi. Agar elektrik kabelli aloqa bo‘ylab axborot 
uzatilayotganda bir necha kilometrlarda, ya’ni signal uzatilganda optik tolali kabellar 
o‘rtasida 120 km va ko‘proq masofada kuchaytirgichlar o‘rnatilishi lozim.
EUY da osma optik tolali kabellarni ishlatish g‘oyasi, mavjud EUYning 
xarakteristikasi va imkoniyatlari yaxshi o‘rganilganlgi, ular yuqori ishonlilikka ega 
munosabati bilan paydo bo‘ldi. Optik –to‘lqinli kabellarni aloxida o‘tkazish ancha 
qimmat ayrim xollarda umuman mumkin emas. Masalan, tog‘li xududlarda yoki boshqa 
borish qiyin bo‘lgan joylarda.
Zamonaviy osma optik tolali kabellar asosan quyidagi turlarga bo‘linadi.
a) yashinqaytaruvchi tross ichida (Rossiyada OKGT xorijda ORGW
abbreviatura qabul qilingan). Bunday kabellarning konstruksiyasi 10.12 – rasmda 
ko‘rsatilgan. Jaxon amaliyotida 80-90% barcha osma optik tolali kabellar, EUY bilan 
mujassamlanganda, yashinqaytaruvchi trosslarga ilinadi. Ichiga optik to‘lqinli kabel 
joylashtirish uchun tross markaziga modul joylashtiriladi. Odatda, modul plasstmassa 
yoki metallik trubkaga ega bo‘ladi. Markaziy element ko‘p modulli, ya’ni bir qancha 
modullar bir joyda buralib,to‘qima shaklidagi, odatda atrofi kuchli elementdan iborat 
bo‘lishi mumkin. Barcha bunday turdagi optik tolali kabellar trubkasi ustiga bir yoki 


ikkita ,tros shaklidagi, metall simli to‘qima joylashtiriladi. Simlar po‘latdan;alyuminiy 
qoplamali po‘latdan; alyumniy qotishmasidan; alyuminiydan iborat bo‘lishi mumkin. 
Ikkito‘qimali trosslarning tashqi to‘qimasi elektr o‘tkazuvchanlikni oshiruvchi simlardan 
tashkil topgan bo‘ladi, ichki to‘qimasi esa yuqori mexanik mustahkamlikka ega simdan 
iborat bo‘ladi. Ichki to‘qima simi, trossning mexanik mustahkamligini ta’minlaydi va 
yashin zarbalari ta’siridan ximoyalangan. Tashqi to‘qima simining temperaturasi bu 
xolatda ortadi, ammo ichki to‘qima bunday ta’sirlarga sinalmaydi va optik modullar 
issiqlikdan ekranlashtiriladi. Bir to‘qimali trosslar ikkala tipdagi sim holatida qo‘llanilishi 
mumkin;
24-rasm. Turli konstruktiv ishlanishga ega OPGW kabellar:
1-optik tola; 2-optik modul; 3-markaziy kuchaytiruvchi element (shisha plastik);4-
gidrofobli kompaund; 5-mahkamlovchi lenta; 6-alyumin profilli o‘zak; 7-alyuminiyli 
trubka;8-zanglamiydigan po‘latdan iborat trubka; 9alyuminiy bilan qoplangan po‘lat sim; 
10- alyuminiy sim.
Bunday turdagi o‘zini ko‘tarib turuvchi kabellarning biri- bu sakkiz shaklidagi kabel 
deb nomlanuvchi, bunda kabelning ko‘ndalang kesim yuzasi “8” sonini ifodalovchi, 
kabelning o‘zagi va po‘latli tutib turuvchi trosning oxirlari polietilenli sirtga 
umumlashadigan. Kabelning optik qismi aniqrog‘i kuchaytiruvchi element hisobiga 
ushlab turiladi. Bunday kabellar o‘zida spirali bor simlarga ega ya’ni kabellarga 
bog‘lanadigan, spiral qisqichlar yordamida mahkamlanadi;
Faza o‘tkazgichiga yoki yashinqaytaruvchi troslarga bog‘lanadigan. Bunday 
kabellarning modifikatsiyasi sifatida, yashinqaytaruvchi troslarga lenta yoki maxsus 
bandaj orqali cho‘lg‘am o‘rash yo‘li orqali maxkamlanadigan optik tolali kabellarni 
hisoblashimiz mumkin. Tashqi ko‘rinishi ancha sodda bo‘lishiga qaramay, bular eng kam 
tarqalgan optik tolali kabeldir. Bunday kabellarning asosiy muammolari – qizigan paytda, 
u osiladigan, kabellar va trosslarning (yoki o‘tkazgichlarning) bir-biriga ta’siri. Qisqa 
tutashuv paytidagi qizish bir qancha yuqori bo‘lishi mumkin (200 °S va yuqori) , va 
issiqlikdan kengayish koeffitsientlari farqliligi hisobiga kabellarning osilishi zaiflashib 
qoladi. Bundan tashqari bir qancha muammolar (muz qatlami, titroq ta’siri va h.k) ham 
mavjud.


Xorijda qilingan va qilinayotgani kabi energotizimda optik tolali kabellarni keng 
ishlatish mutlaqo aniq maqsaddir.

Download 1,74 Mb.
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   48




Download 1,74 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



-ma’ruza.  Havo elektr uzatish liniyalarini atmosfera o‘ta kuchlanishidan ximoyalash

Download 1,74 Mb.
Pdf ko'rish