Ligerlovchi qo'shimchalar ta'siri. Muhim ligerlovchi elimentlarga quyidagilar: xrom, nikel', molibden, marganets, kremniy, titan, niobiy, volfram, vanadiy kiradi.
Ayrim hollarda alyumin va mislar ham qo'shimcha sifatida po'latlarga qo'shiladi.
Kimyoviy tarkibiga ko'ra po'latlar uglerodli va ligerlangan turlarga bo'linadi. Bu elementlar po'lat sifatini yaxshilaydi va maxsus xossali qiladi.
Ligerlangan po'latning kimyoviy tarkibi uchun yagona shartli belgilar (harf va raqamlar) qabul qilingan. Dastlabki ikki raqam uglerodning o'rtacha miqdorini (konstruktsion po'lat uchun foizning yuzdan bir ulushi miqdorida, asbobsozlik va zanglamaydigan po'latlar uchun foizning undan bir ulushi miqdorida); harflar ligerlovchi elementlarni (jadvalga qarang) harflarning o'ng tomonidagi raqamlar esa elementlarning o'rtacha miqdorini ko'rsatadi.
Po'lat tarkibidagi ligerlovchi komponentlarining shartli belgilari
2-jadval
Nomi
|
Shartli belgilari
|
Nomi
|
Shartli belgilari
|
Alyuminiy(Al)
|
Ю
|
Mis(Cu)
|
д
|
Bor
|
R
|
Molibden(Mo)
|
M
|
Vannadiy
|
Ф
|
Nikel (Ni)
|
H
|
Vol'fram
|
B
|
Niobiy
|
Б
|
Kobal't
|
K
|
Titan(Ti)
|
T
|
Kremniy(Si)
|
C
|
Uglerod(C)
|
U*
|
Marganets(Mn)
|
Г
|
Xrom(Cr)
|
X
|
U*-uglerdli asbobsozlik po'latlar markalarida.
12X18H10T- Harfning o'ngida turgan raqamlar legirlovchi elementning foiz miqdorini ko'rsatadi. Agar uning miqdori 1,5% dan kam bo'lsa, u holda raqam qo'yilmaydi. Markaning boshida keltirilgan ikki xonali raqamlar uglerod o'rtacha miqdori foizining yuzdan bir ulushini ko'rsatadi. Misol uchun 12X18H10T- markali po'lat tarkibida 12% xrom, 18% nikel, 10% titan bor.
Masalan, X18N12M2T markali po'latda 18% xrom, 12% nikel', 2% molibden va 1% ga yaqin tian borligini ko'rsatadi.
|
