|
Elektr dvigatellarning ishlash prinsipi
|
| bet | 66/72 | | Sana | 14.05.2024 | | Hajmi | 6,06 Mb. | | #230781 |
Bog'liq Elektr tarmoqlari. texnikum2.Elektr dvigatellarning ishlash prinsipi.
Asinxron motoming rotori stator ichiga o ‘ rnatiladi. Rotor — val,
p o ‘ lat o ‘zak va uning pazlariga joylashtirilgan qisqa tulashgan chulg‘ am
yoki uchta fazaviy chulg‘amdan iborat. Stator — tana, p o ‘ lat o ‘zak va
uning pazlarida joylashgan bir, ikki yoki uch fazali chulg‘amdan iborat.
Stator va rotorlarnlng po‘ lat o ‘zaklari maxsus elektrotexnik p o ‘ latdan
tayyorlangan yupqa plastinalardan yig‘ iladi.
Asinxron motorlar rotorining tuzilishiga qarab ikki xil b o ‘ ladi:
1) qisqa tutashgan rotorli asinxron motor (rotor chulg‘ami qisqa
lutashgan) ( l l l . l -ra sm ) ;
2) faza rotorli asinxron motor (rotor chulg‘ami uch fazali) ( l l . l -
rasm).
11.1-rasm. Fazo rotorli asinxron motoming qismlarga ajralgan hotda ko'rinishi:
1 — kontakt halqalari va cho ‘tkalar joylashgan tomondagi qopqoq; 2 — cho ‘tka tutqich
va cho 'tkalar; 3 — kontakt halqalar; 4 — podshipnik; 5 — rotoming po ‘lat о ‘zagi
(uning paziarida uch fazali chuig'am); 6 — stator chulg'ami; 7 — korpus; 8 — podshipnik
qalqoni; 9 - valning mexanizmga ulanadigan tomonidagi podshipnik qalqonining qopqog'i; 10 — stator chulg‘ami chiqish uchlari jamlangan quticha.
Qisqa tutashgan rotorli asinxron motor — rotorining p o ‘ lat o ‘zagi
pazlariga eritilgan aluminiy quyilib chulg‘am o ‘tkazgich!ari (steijenlar)
hosil qilinadi va ulaming pazlardan tashqa/i uchlari ikki tomondan
quyma aluminiy halqalar orqali qisqa tutashgan boMadi. Natijada, yaxlit
≪olmaxon katagi≫ ko‘ rinishidagi qisqa tutashgan chulg‘am hosil qilinadi
( l l . 2,fl-rasm).
Faza rotorli asinxron motori ham val, valga o ‘matilgan p o ‘ lat o ‘zak,
11.2-rasm. Chulg'ami
qisqa tutash-gan
konstruksiyalari: a —
≪olmaxon katagi≫
sterjenlari; b — quyma
aluminiy chulg‘amli; d —
odatdagi katakli; e —
qo'sh karakfi; f —chuqur
katakli.
uning pazlariga bir-biriga nisbatan 120‘’ ga siljigan uch fazali chulg'am
joylashtiriladi ( 11.1-rasm). Rotoming fazaviy chulg‘amlari yulduz usulida
ulangan bo‘ ladi va ularning uchlari esa valning bir tomonida o ‘matilgan
uchta mis yoki jez (mis va rux aralashmasi) halqalarga ulanadi.
fshlash prinsipi. Uch fazali asinxron motorning stator chulg‘amiga
uch fazali tok berilganda vujudga kelgan magnit yurituvchi kuch (MYK)
statorda aylanish chastotasi n ,= 60 f /p boMgan aylanma magnit
maydonni hosil qiladi. Bu maydon kuch chiziqlari stator chulg‘ami
o ‘ ramlarini va rotoming qisqa tutashgan chuig‘am steijenlarini yoki uch
fazali chulg‘ami o ‘ ramlarini kesib o ‘tib, ularda EYK lar hosil qiladi.
Agar rotor chulg‘ ami qisqa tutashgan b o‘ lsa, undagi EYK ta’sirida qisqa
tutashgan rotor chulg'amlari o ‘tkazgichlaridan tok o ‘ tib, bu tokning
stator hosil qilgan aylanma magnit maydoni bilan o ‘zaro ta’ siri natijasida
rotor chulg‘ami o ‘ ramlariga elektromagnit kuch ta’sir qiladi. Bu kuch
hosil qilgan aylantiruvchi (elektromagnit) moment tormozlovchi
momentdan katta boMsa, rotorni aylanma magnit maydon yo'nalishida
aylantiradi. Aylanma magnit maydonning aylanish chastotasi n, bilan rotoming
aylanish chastotasi n orasidagi nisbiy farqqa 51фап15Ь (s) deyiladi va u
quyidagicha aniqlanadi {n.b. — nisbiy birlik):
Ish rejimlari. Stator magnit maydonining aylanish chastotasi va
rotorining aylanish chastotasi n laming qiymatlariga bog‘liq holda asinxron
mashina motor, generator va elektromagnit tormoz rejimlarida ishlashimumkin. Bulardan tashqari qisqa lutashuv va salt ishlash rejimlari ham
mavjuddir. Asinxron mashina motorrejimida { \ l.3,o-rasm) ishlaganida rotoming
aylanish chastotasi stator aylanma magnit maydoni chastotasidan kichik
(^n,>n^ b o ‘ iib, 51фап1$Ь esa < 5 < 1 oraliqda b o ‘ Iadi. Bu holda stator
chulg‘ami tarmoqdan elektr energiya bilan ta’minlanadi va rotoming
vali qandaydir mexanizmga mexanik momentni beradi. Mashinada elektr
energiya mexanik energiyaga aylantiriladi.
|
| |
