• 2 – Mavzu. CAD – avtomatlashtirilgan loyixalash tizimi. CAD avtomatlashtirish dasturini ishlatish jarayonlari.
    		•

    1-modul. Cad/cam/cae dasturlari




    Download 4.28 Mb.
    bet4/42
    Sana18.11.2022
    Hajmi4.28 Mb.
    #30809
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   42
    Bog'liq
    Maruza Kompyuterli loyihalash 2022-2023
    Mustaqil ish, Doc May 24 2022, 14-CAE tushunchasi, 4 kurs sirtqi.Kompyuterli loyihalash Mustaqil ish mavzular, Bilet-Жавоб, Bilet-Жавоб, 3 Laboratoriya ishi tarmoq qurilmalari xavfsizligini tahlil qilish, TEST SAVOLLARI 140621155032, Sanoat keramikasi, ya\'ni sanoat ishlab chiqarishi va sanoat mahs-fayllar.org, Технологический расчет, 7-Маъруза, 1685607730, Reja Sarf o’lchagichlar haqida umumiy malumot, 4-mavzu. Banklarda bosh va yordamchi kitoblar reja Hisob tsikli-fayllar.org

    Savollar





    1. Kompyuterli loyihalashni yaratish printsiplarini bayon qiling.

    2. Kompyuterli loyihalashni yaratishdagi asosiy holatlarni bayon qiling.

    3. Kompyuterli loyihalash strukturasini tasvirlab bering.

    4. Kompyuterli loyihalash kompleks vositalari va komponentlarining hamma turlarini aytib bering

    2 – Mavzu. CAD – avtomatlashtirilgan loyixalash tizimi. CAD avtomatlashtirish dasturini ishlatish jarayonlari.


    Mavzu rejasi:

    1. CAD tizimlari kiruvchi dasturlar.

    2. CAD tizimlari kiruvchi dasturlardan foydalanishni o’rganish.

    3. CAD tizimlari kiruvchi dasturlardan foydalanib 2D detalning ko’rinishini yaratish.

    1. AutoCAD dasturi


    AutoCAD grafik tizimi Auto-Desk (AQSh) firmasi tomonidan ishlab chiqilgan, muhandislik-grafik ishlarini avtomatlashtirish uchun mo‘ljallangan, shu sababli kompyuter bilan birga «elektron kulman»ni hosil qiladi.

    • AutoCADning birinchi versiyasi paydo bo‘lgandan beri u quvvatli muhitga aylandi, usiz zamonaviy sanoat korxonasi yoki konstruktorlik byurosining ishini tasavvur qilib bo‘lmaydi.AutoCAD grafik tizimi Windows XP operatsion tizimga o‘rnatiladi.

    1. AutoCAD 2007 REDAKTORINI ISHGA TUSHIRISH VA UNING DARCHASI
    Grafik tizim AutoCAD 2007 Windows XP operatsion tizimda ishga tushiriladi.
    Yuklangandan keyin ekranda 1-rasmda tasvirlangan ishchi makon (prostranstvo)ni tanlash dialog darchasi paydo bo‘ladi.
    1-rasm. Ishchi makonni tanlash darchasi
    Unda AutoCAD Classic (Klassik stil/Klassik stil) yoki 3D Modeling (3D modelirovanie/3D modellash) interfeyslarni tanlash mumkin. Dastlab AutoCAD Classic punktni tanlaymiz, chunki bizikki o‘lchamli makonni o‘zlashtirishdan boshlaymiz.
    So‘ngra darcha paydo bo‘ladi, uning yordamida dasturning yangi funksiyalari bilan tanishish mumkin. Unda Yes (Da/Ha), Maybe later (Pozje/Keyin) yoki No, Don't me this again (Bolshe ne pokazыvat eto okno/Bu darcha boshqa ko‘rsatilmasin) ulab-uzgichlaridan birini tanlang va OK knopkasini shiqillating.
    Keyin Startup (Nachalo rabotы/Ish boshlanishi) dialog darchasi paydo bo‘ladi. Bu dialog darchasining paydo bo‘lishi yoki bo‘lmasligi Tools => Options (Servis => Nastroyki/Servis => O‘rnatish) komandasi bilan boshqariladi, Startup ro‘yxatidagi General Options (Obhie parametrы/Umumiy parametrlar) bo‘limning System (Sistema/Tizim) ilovasida Show startup dialog box (Pokazыvat dialogovoe okno nachalo rabotы/Ish boshlanishi dialog darchasini ko‘rsatish)ni tanlaymiz.
    Yana shuni qayd qilish kerakki, indamaslik (po umolchaniyu) bo‘yicha ishchi zona qora rangga ega bo‘ladi. Qulay bo‘lishligi uchun ishchi zonaning rangini qoradan oqqa (yoki sizga yoqqan boshqa rangga) almashtirish tavsiya etiladi.
    Display (Ekran) ilovasidagi Tools => Options (Servis => O‘rnatish) komandasini tanlang va Colors (Sveta/Ranglar) knopkasida shiqillating. Keyin Drawing Window Color (Okno svetov cherteja/Chizma ranglari darchasi) ochiladi
    –2-rasm. Ushbu dialog darchasida ekranning har bir elementi uchun rang o‘rnatish mumkin.

    2-rasm. Ishchi zona rangini tanlash darchasi


    Indamaslik bo‘yicha ikki o‘lchamli ishchi zonaning rangi ro‘yxatda birinchi bo‘lib topiladi, shuning uchun Color (Rang) maydonida White (Belыy/Oq) qatorni tanlang. Apply&Close (Primenit i zakrыt/Qo‘llang va berkiting) knopkasida shiqillatib dialog darchasini yoping.
    3-rasmda AutoCAD 2007 ning ishga tushirilgan ishchi darchasi ko‘rsatilgan. Bunda
    sarlavha qatorida (ekranning chap yuqori burchagida) bo‘lajak chizmaga avtomatik tarzda berilgan
    fayl nomi – Drawing 1 paydo bo‘ladi.
    Ekranda to‘rtta funksional zonani ajratish mumkin:
    Ishchi grafik zona – bu ekranning o‘rtasida joylashgan asosiy jabha, u yerda chizma
    bajariladi. Zonaning chap pastdagi burchagida foydalanuvchi foydalanuvchi koordinatalar tizimining
    piktogrammasi joylashadi. Strelkalar yo‘nalishi o‘qlarning musbat yo‘nalishiga mos keladi.
    Tizimiy menyu va instrumentlar paneli. Eng yuqorida sarlavha qatori, uning ostida esa –
    AutoCAD tizimiy menyusining qatori joylashadi. Pastroqda instrumentlar panellari egallagan ikkita
    qator joylashadi. Ishchi zonadan chap tarafda instrumentlarning «suzuvchi» panellari Draw
    (Risovanie/Chizish), Modify (Redaktirovanie/Tahrir qilish), o‘ngda esa – Dimension (Razmerы/
    O‘lchamlar) joylashadi. Ularni ekranning istalgan joyiga siljitish mumkin.
    AutoCAD yana boshqa
    ko‘p instrumentlar panellari bor, ular zarurat bo‘yicha chaqiriladi.

    3-rasm. AutoCAD 2007 ning ishchi darchasi


    Komanda qatori. Ishchi grafik zona ostida komanda qatori joylashadi. AutoCADningistalgan komandasini, uning nomini komanda qatorida terib, ishga tushirish mumkin. Agar komanda instrumentlar paneli piktogrammasi yoki menyu punkti vositasida ishga tushirilgan bo‘lsa, komanda qatorida tizimning mos komandasiga reaksiyasi aks ettiriladi. Bundan tashqari klaviaturadan kiritiladigan hamma narsa o‘sha zahoti komanda qatorida aks ettiriladi. Agar bilmasdan boshqa komanda chaqirilgan va joriy komandani bekor qilish zarur bo‘lsa, klaviaturadagi Esc klaviaturasini bosish mumkin.
    Holat qatori. Holat qatorida xoch(sichqon ko‘rsatkichi)ning joriy koordinatalari aks ettiriladi.
    Bazaviy xarakteristikalarni yaxshiroq tushunish uchun kesma ko‘rinishidagi grafik primitivni keltirilgan instruksiya bo‘yicha chizishga harakat qilib ko‘ramiz.
    AutoCAD komandalarini chaqirish menyu yoki instrumentlar panellaridagi piktogrammalar yordamida amalga oshiriladi. AutoCAD 2007 versiyasida tizimiy menyu qatori quyidagi chiqib keluvchi menyulardan tarkib topadi:

    • File (Fayl/Fayl) – menyu fayl (chizma)larni ochish, saqlash, chop qilish, boshqa formatlarga eksport qilish va tizimdan chiqish uchun mo‘ljallangan;

    • Edit (Pravka/Tuzatish) – ishchi zonada chizma kesimlarini tahrir qilish (tuzatish) menyusi;

    • View (Vid/Tur) – ekranni boshqarish, varaq va model makonlari rejimlarini uzib-ulash, uch o‘lchamli modellar uchun ko‘rish nuqtasini o‘rnatish, tonirovka qilish, displey parametrlarini boshqarish menyusi;

    • Insert (Vstavit/Kiritib o‘rnatish) – boshqa ilovalardan bloklar va obyektlarni kiritib o‘rnatish komandasi menyusi;

    • Tools (Instrumentы/Instrumentlar) – tizimni boshqarish vositalari, chizma parametrlarini bog‘lanishlar va foydalanuvchi koordinatalar tizimini o‘rnatish menyusi;

    • Draw (CHerchenie/Chizmachilik) – grafik primitivlar va uch o‘lchamli modellarni qurish menyusi;

    • Dimension (Razmer/O‘lcham) – o‘lchamlarni berish komandasi menyusi;

    • Modify (Redaktirovanie/Tahrir qilish) – grafik obyektlarni tahrir qilish menyusi;

    • Window (Okno/Darcha) – ochilgan chizma(fayl)larni boshqarish va sortirovka qilish menyusi;

    • Help (Spravka/Ma`lumot) – ma`lumot menyusi.

    Yangi chizma ustida ishlashdan oldin ishchi muhitni o‘rnatish lozim, ya`ni chizma ishchi maydoni o‘lchamlarini, o‘lchov birliklarini berish va koordinatalar tizimini o‘rnatish kerak va h.k.
    Buning uchun AutoCAD 2007 da ishchi muhitni o‘rnatish usta(master)si mavjud, u tizim yuklangan zahoti u ochiladi (Startup/Nachalo rabotы/Ish boshlanishi – darchasi). Startup dialog diagrammasining yuqori qismida (3-rasm) to‘rtta qator joylashgan:

    • Open a Drawing (Otkrыt chertej/Chizmani ochish) – chizmaning mavjud faylini ochish;

    • Start from Scratch (Nachat s nulya/Nuldan boshlash) – parametrlari indamaslik bo‘yicha

    AutoCAD tomonidan o‘rnatiladigan yangi chizmani yaratish;

    • Use a Template (Ispolzovat shablon/Shablondan foydalanish) – yangi chizmada ilgari yaratilgan shablonlar parametrlarini o‘rnatish;

    • Use a Wizard (Ispolzovat master/Ustadan foydalanish) – yangi chizma parametrlarini o‘rnatishning qadamba-qadam jarayonini ishga tushirish; bunda o‘rnatishning ikkita varianti: detali – Advanced Setup va tezkor – Quick Setup bo‘lishi mumkin.

    AutoCAD tizimida istalgan grafik primitivni qurish nuqtalar ketma-ketligini berishga asoslangan. Nuqtalar koordinatalari absolyut yoki nisbiy koordinatalar ko‘rinishida kiritilishi mumkin.
    Absolyut koordinatalarni kiritish ikki formatda amalga oshiriladi:

    • to‘g‘ri burchakli (dekart) koordinatalari (X, Y);

    • qutb koordinatalari (r

    Nisbiy koordinatalar oxirgi kiritilgan nuqtadan X va Y o‘qlari bo‘ylab siljishni beradi. Nisbiy koordinatalarning kiritilishi absolyut koordinatalarni kiritishga o‘xshash bajariladi, lekin ularning oldida @ belgisi qo‘yiladi (@dx,dy – to‘g‘ri burchakli tizim, @rSichqon kursorining joriy koordinatalari koordinatalar panelida holatlar qatorida (ekranning chapdagi pastki burchagi) aks ettiriladi.
    Qutb rejimida chiziqlar turli burchaklar ostida o‘tkaziladi, ortogonal rejimda esa chiziqlar faqat koordinatalar o‘qlari bo‘ylab o‘tkaziladi. Bir rejimdan ikkinchisiga o‘tish holatlar qatoridagi ORTHO (ORTO) va POLAR (Polyarnыy/Qutbiy) komanda knopkalarini sichqonni shiqillatish bilan amalga oshiriladi.
    Chizma elementlari bilan ishlash qulay bo‘lishi uchun AutoCADda ekrandagi tasvirni boshqarishning turli komandalari mavjud. Ularning barchasi View (Vid/Tur) menyusida joylashgan.
    Zoom (Masshtab) komandasi ekrandagi tasvir masshtabini boshqaradi. Masshtab kattalashtirilganda ekrandagi hamma elementlar, go‘yo foydalanuvchiga yaqinlashgandek, kattalashadi. Masshtab kichiklashtirib berilgani sari tasvir maydoniga chizmaning tobora ko‘proq qismi tushadi. Zoom (Masshtab) komandasining opsiyalarini instrumentlarning standart panelidagi piktogrammalar yordamida chaqirish mumkin (1.8-rasmga qarang). Quyida bu komandaning asosiy opsiyalari keltirilgan:

    • Zoom Preview (Predыduhiy masshtab/Oldingi masshtab). Opsiya masshtablashning oldingi parametrlarini tiklaydi;

    • Zoom ReKompyuterli loyihalashime (Masshtab v realnom vremeni/Real vaqt masshtabi). Opsiya ekrandagi tasvir masshtabini boshqaradi;

    • Pan ReKompyuterli loyihalashime (Peremehenie v realnom vremeni/Real vaqtda siljish). Opsiya panoramalashni boshqaradi.

    View => Redraw (Vid => Pererisovat vse/Ko‘rinish => Hammasi qaytadan chizilsin) komandasi ekrandagi tasvirni qaytadan chizish imkonini beradi.
    AutoCAD tizimida istalgan tasvir ikki o‘lchamli primitivlarning bazaviy to‘plami yordamida yaratiladi. Ularni chizish uchun komandalar asosiy menyuning Draw (CHerchenie/Chizish) nimmenyusida joylashadi. Lekin grafik primitivning komandasini Draw (CHenchenie/Chizish) instrumentlar paneli piktogrammasi yordamida chaqirish eng oson bo‘ladi. Agar bu panel mavjud bo‘lmasa, sichqonning o‘ng knopkasini instrumentlar panelining istalgan piktogrammasida shiqillatib uni chaqirish mumkin. Bunda ekranda konteksti menyu paydo bo‘ladi, undan Draw qatorini tanlab olish lozim.
    Istalgan grafik primitiv chizmaning ma`lum qatlamida muayyan tur, qalinlik va rangdagi chiziqlar bilan chizilishi mumkin. Bu xossalarni berish uchun instrumentlar Layers (Sloi/Qatlamlar) va Properties (Svoystva/Xossalar) panellarida joylashgan. Ekranda chiziq qalinligining aksini holatlar qatoridagi LWT (TOLH/QALIN) knopkasi bilan ulash yoki uzish mumkin.
    Tizim yuklangandan keyin hamma primitivlar uchun avtomatik tarzda nulinchi qatlam o‘rnatiladi, unda primitivlarning rangi – qora, chizig‘i – asosiy turdagi chiziq Continuous (Sploshnaya/Uzluksiz), qalinligi Default (Po umolchaniyu/Indamaslik bo‘yicha) bo‘lib o‘rnatiladi.
    Instrumentlar paneli Properties (Svoystva/Xossalar)ning chiziqlar rangi, turi va qalinligi piktogrammalarida ByLayeg (Po sloyu/Qatlam bo‘ylab) qatori o‘rnatiladi, bu ularning joriy nulinchi qatlamdagi o‘rnatishlarga mosligini bildiradi.
    Chizmachilik uchun geometrik elementlar Istalgan chiziq to‘g‘ri chiziq kesmalari va egri chiziq yoylaridan tuziladi. Chizma to‘g‘ri chiziqli uchastkalarini chizish
    uchun Line (Liniya/Chiziq), Constraction Line (Konstruktsionnaya liniya/Konstruksion chiziq), Polyline (Lomanaya/Singan chiziq), Polygon (Mnogougolnik/Ko‘pburchak), Rectangle (Pryamougolnik/To‘g‘ri burchakli to‘rtburchak), Point (Tochka/Nuqta) instrumentlari xizmat qiladi. Egri chiziqli uchastkalar Arc (Duga/Yoy), Circle (Okrujnost/Aylana), Spline (Splayn), Ellipse (Ellips) instrumentlari yordamida quriladi.
    Draw (CHerchenie/Chizish) instrumentlar panelidagi piktogrammalari bo‘yicha primitivlar chizish komandalarini (chapdan o‘ngga) bayon qilamiz.



    Download 4.28 Mb.
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   42




    Download 4.28 Mb.