|
1-modul: ta’limda axborot texnologiyaiarining oʻRNl
|
| bet | 40/133 | | Sana | 10.01.2024 | | Hajmi | 0,66 Mb. | | #134002 |
Bog'liq Ўзбек тили ва адабиети таълимида ахборот технологиялари Word variantiElektron o'quv qo'llanma fanning o'quv hajmini qisman yoki to'liq qanuagan va axborotning adaptatsiya blokini o‘z ichiga olgan bo'lib, masofaviy o'qitish va mustaqil o'rganish uchun mo'ljallangan.
Elektron ma ruza - interaktiv elementlar va giperuzatishlami qo'llab, o'quv fani ma’ruza inaterialini namoyish qiluvchi multimedik tizim.
O'zbek till darslarida multimedia darsliklaridan
foydalanishning metodik imkoniyatlari
Elektron darsliklar ko'pgina iqtisodiy sarf-xarajatlarni tejash imkonini beradi.
Elektron darsliklar yaratish uchun tajribaii o'qituvchi, dasturchi, kompyuter grafikasidan rassom, muharrirdan iborat jamoa faoliyati amalga oshiriladi.
Elektron darslik mavzuni eng qulay ko'rinishda taqdim qila oladi. Mualliflar jamoasi qaysi mavzuni kompyuterning qanday imkomyatidan, pedagogik texnologiyaning qaysi turidan foydalangan holda taqdim qilishini oldindan rejalashtiradi, ssenariy yaratadi.
Elektron darsliklardan foydalanishning afzallik jihatlari shundaki, birinchidan, internetdagi ma'lumotdan bir vaqtning o'zida ko'plab o'quvchi foydalanishi mumkin; ikkinchidan, o'quvchilar animatsiyali dasturlardan kitobga qaraganda ko'proq va qiziqarliroq ma’lumot oladilar.
Elilektron darslik yaratish texnologiyasini loyihalashtirish 7 hosqichni o'zichiga oladi':
konsepsiyasini ishlab chiqish (fan standarti va mashg'ulot n’lkazish metodikasiga tayanuvchi elektron darslik yaratishning imosiy g‘oyasini ishlab chiqish, darslikning mazmunli qismini tuzish);
loyihalashtirish (ko‘rinishida ishchi namunasim, axborot bloklari va ekran shakllari andozalari to'plamini, murojaatlar inlerfaolligini ta’minlovchi giperilovalar tuzilmasining tartibli sxemasini ishlab chiqish),
ekran shakli va axborot bloklari dizayni (aniq o'quv jarayoni, psixologik-pedagogik xususiyatlari, ergonomika taiablari, o'quv malcriallari tuzilishi va mazmuniga mos ravishda dizayn tuzilishini qnrish);
o'quv materiallarini elektron shaklda tayyorlash va ularni bo'limlar bo‘yicha brr ish seansi, ya’ni bir dars uchun mo‘ljallangan elctncnlar qismlarga - modullarga ajratish;
ilova tuzilmasi elementlarini to'ldirish (tayyorlangan nialcriallarm ishlab chiqilgan andozalar va ekran shakllariga joylashtirish, ilovalar tizimini to'ldirish hamda foydalanuvchi bilan qayiu aloqa tashkil qilish);
test sinovlari va sozlash (har bir ilova, aloqa ishlari lo'g'riligini va foydalanuvchi harakatiga dastuming javobini lo'g'riligini tekshirish);
o'quv jarayoniga tatbiq etish (albatta, ta'lim beruvchilar va o'quvchilar reflcksiyasi to'g'risidagi ma’lumotlarni to'plash bilan iiniiitniy o'rta ta’lim maktablarida elektron darslikni qo'llash)
I'lektron darsliklar quyidagi asosiy xossalari bilan ajralib turadi:
ta’limni va o'quv mashg'ulotlarini yuqon sifatli darajada nlih borilishini ta’minlashi;
mustaqil ta’lim olish va egallangan bilimlarni mustaqil liaholash imkoniyatining berilishi;
ma’ruza va amaliy mashg'ulotlarning uyg'unligi;
axborot-ta’lim resurslarini rivojlantirish va tezkor yangilab borish imkoniyatimng mavjudligi;
matn, shuningdek, boshqa axborot materiailarini maxsus navigatsiya (gipemiatn) va illyustratsiya (multimedia vositalaii, rasmlar, diagrammalar va jadvallar) orqali taqdim etilishi.
Elektron darsliklarning quyidagi belgilariga ko‘ra o’zaro farqlash muinkin:
Foydalanish maqsadlariga ko'ra: jamoa bo'lib va individual foydalaniladigan elektron darsliklar.
Jamoa bo'lib foydalaniladigan elektron darsliklar kompyuterning katta tizim resurslarini talab qilmaydigan bo'lishi maqsadga muvofiq bo'lib, ular server kompyuterga joylashtiriladi va ulardan kompyuter tarmoqlari (Internet yoki Intranet) orqali foydalanish munikin.
Individual foydalaniladigan elektron darsliklar o‘quv materiailarini o'qituvchining ishtirokisiz oTgantshga mo‘ljallangan bo'ladi.
Elektron darsliklarning bu ikki turidan auditoriya
mashg'ulotlarida ham foydalanish mumkin.
O‘quv materiailarini taqdim etishi bo'yicha: tartibli va ixtiyoriy. Tartibli elektron darsliklar ma’lum bir boThn o‘quv materiailarini o'zlashtirmasdan keying! bo‘limga o'tishga imkoniyat bermaydi.
O‘quv materiallari va axborotlarni yangilash bo yicha: uzhiksiz va davriy yangilanuvchi.
Uzluksiz ravishda yangilanadigan elektron darsliklar odatda elektron o‘quv bazalar (portaliar, veb-saytlar va boshqalar)ga va elektron kutubxonalarga joylashtiriladi. Davny yangilanadigan elektron darsliklar asosan elektron axborot eltuvchilar (diskcta, CD- disk va boshqa) kabilar bilan taqdim etiladi.
5 - 9-sinflarda ona tilini o'qitish jarayoni uchun electron resurslar yaratish ishlari jadatlashmoqda. Jumladan, p.f.n.Sh.Sh.Yuldasheva, O.Zaripov, M.Bekjanova, D.Smaylova, Q.Gulmanova, G. Yangiboeva, D.Urazboevalar hammuallifligidagi umumta’liin maktablarining 5-sinflari uchun “Ona till” elektron o'quv-mctodik majmua (l-qism)da bir qancha amaliy dasturlardan Microsoft Word, Microsoft Power Point, iSpring, Microsoft Office Publisher, Hot Potatoes, Adobe Photoshop, CorelDraw, AutoPlay Media va b. amaliy va mualhflik dasturlaridan foydalanishgan. 5-sinf ona till ta’liini uchun crquv-me’yoriy hujjatlarga (DTS, o‘quv dnsluri, taqvim-rejaga) tayangan holda 1 va 2-choraklar darslan uchun taqdimotlar, videodarslar, interaktiv mashqlar test lopshiriqlari, hig‘atlardan namunalar tayyorlangan va elektron o‘quv i nelod i к maj muaga j am langan.
Majmua quyidagi tuzilishga ega:
titul;
mundarija;
me’yoriy-haquqiy hujjatlar (DTS, fan dasturi, taqvim-reja va b);
ta’lim mazmunini belgilovchi komponent (nazariy qism uchun videodarslar, taqdimotlar, amaliy qism uchun mashq va lopshiriqiar;
tcstlar;
elektron lug‘atlar;
metodik komponent (o'qituvchi va o‘quvchilarga mo'ljallangan metodik komponent);
foydalanilgan adabiyotlar
lilektron oquv-metodik majmuada o‘quv materialining multimedia, ya’ni maTumot berishning vizual, gipermatn, ovoz shakllaridan foydalangan holda taqdim etiiishi; turli o‘quv ndnbiyotlari darslik, lug'at, mashq va topshiriqlarning bir joyda punhmganligi; o‘rganuvchi va o'rgatuvchi o'rtasida o'zaro bevosita nloqa o‘rnatilishi (interaktivlik); o'qituvchining o‘quv jarayonini boshqarish va nazorat qilish bo'yicha vazifalarning ma’Ium qismini kompyutcrli o‘quv vositalari zimmasiga yuklatilganligi; o‘quvchi lomonidan qabul qilinadigan - maslahat, tushuntirish, ma’lumotni i/hish ho'yicha savol-javob va bilimni o zlashttrish darajasini nnzoral qilishning tezkor uslubiga o'tish imkcniyatining mavjudligi; kompyulcr vizualizatsiyasi orqali o'rganilayotgan obyektning liompyulerdagi imitatsiya modellaridan foydalanilganligi; o‘quv ui.itcrialiga nisbatan yengil o‘zgartirishlar kiritilishi va lakomillashtirish imkoniyatlarining yaratilganligi; an’anaviy o‘quv ndnbiyotlari (masalan, bosma) bilan birgalikda kompleks holda liiydnlanish imkoniyatining mavjudligini alohida e'tirof etish zarur.
Elektron o'quv-metodik majmuada “Elektron darslik va elektron o'quv qo'Hanmalari elementlariga texnik, gigienik va ergonometrik talablar”ga muayyan darajada e’tiborga oiingan.
Elektron o'quv majmua pedagogik taiablarga (amaldagi davlat ta’lim standartlari va o'quv dasturlariga to'la rnuvofiq), psixoftziologik taiablarga (foydalanuvchi uchun qulay, sodda, aniq. intuitiv va yosh xususiyatlarini hisobga oigan holda ishlab chiqilgan), metodik taiablarga (ta’lim beruvchiga darsni mustaqil dais ko'rinishida o'tkazishga sharoit mavjud, bu holatda ta'lim beruvchi maslahatchi rolida ishtirok etishini ta’minlash, darslarga tayyorgarlikni o'qituvchiga qulay usulda amalga oshirishga imkoniyat yaratilgan (dialog, videomaterial lar mavjud), o'rganiladigan o'quv material! sistemali, manttqiy ketma-ketlikda modullilik va ular orasida uzviy bog'liklik ta’minlangan holda taqdim qilingan, ta’lim oluvchilar o'zlashtirgan bilim darajasini turli xil murakkablikdagi (murakkablik darajasi shakllantiriladigan) nazorat dasturlari yordami^i nazorat tashkil qilish imkoniyati yaratilgan) javob bera oladi
Elektron o'quv-metodik majmua quyidagi qismlardan iborat:
O'rgatuvchi qism - taqdimotlar, videodarslar iborat.
Mashq qildiruvchi qism - xatolartii korsatib beruvchi to'g'ri xulosaga olib keluvchi qism mavjud.
Nazorat qildiruvchi - testlar orqali nazorat qiluvchi tizim asosida shakllangan.
Elektron o'quv-metodik majmua elektron resurslarga qo'yiladigan umumiy gigienik talablarni hisobga oigan holda yaratilgan. Qulay interfeysga ega. Bezak berish talablariga javob beradi. Shrift turi va o'lchovi talab darajasida, ya’ni Verdana, kegl 12 dan kam emas. l-'on rangi, grafikaga qo'yiladigan talablar inobatga oiingan.
Ekranning faol qismida interaktiv elementlar ko'zga tashlanib turadigan tarzda joylashtii ilgan. ETRning navigatsiya tizimi asosiy bo'limlar tuzilmasiga to'g'ri keladi va foydalanuvchining minimal harakati orqali istalgan axborot resursga o'tish irnkoniyatini beradi. Foydalanuvchilar dasturning menyusi yordamida ixtiyoriy dars mavzusini tanlash va unga tezkor o'tish, oldingi va navbatdagi mavzularga o'tish, mavzuga doir mashqlar va testlarni yechish orqali o'z-o'zini baholash shu jarayonda lug'atlar, shumngdek qo'shimcha ndiibiyollarga lezkor o'tish, dasturdan chiqish kabi bir qator liiiiakitllarni oson bajarishlari muinkin. Interfeys ETRni sozlash i-li nii’iillariga ega, ya’ni musiqiy fonni tanlash, videotasvimi, tovush ju'iligim yoqish/o‘chirish, tasvirlaming hajmini o'zgartirish va li к lur nazarda tutilgan. Matndagi belgilar va fon rangining tiyg'unligi ta’niinlangan. Elektron o‘quv-majmuaga bezak berishda Inn xususiyatlari e’tiborga olingan. Taqdimot nutqi va slaydiar tntiianosibligiga erishilgan.
Mualliflar pedagogik dasturiy vosilalar va mualliflik dasturlari imkoniyatiarini o'rganishgan va uni elektron o’quv-metodik iniijniiiani yaratish jarayoniga tatbiq qila olishgan, tan tnazmuniga iiitivoliq mashq va topshiriqlar. test topshiriqlari, esse topshiriqlari ynrnlishgan, taqdimotlar yaratish va ulami videodarslarga aylantinsh vnz.iliisini talab darajasida uddalashgan.
Aksariyat elektron adabiyotlarda imlo, punktuatsion va uslubiy xutolarning ko‘p uchrayotganligi liar qanday ziyoli kishini Inslivishlantiradi.
Mulohaza o‘rnida aytish o‘rinliki, biz umumjahon elektron li/.imiga, butun dunyo virtual universitetlariga kirib borish va liiignlikda f'aoliyat ko'rsatishni ko'zlayotgan ekanmiz, O'zbekistonda yniaiilgan elektron adabiyotlar butun dunyo ahliga tanishtirilishi, yoyilishini hisobga olishimiz, o'zimizning savodxonligtmizni ham nanioyon qilishimizni e’tiborda tutishimiz lozim. Ulkan mchnatlar cviiziga yaratilgan adabiyot matni tilida nuqsonlar bo'lsa, bu iidabiyotning bahosini pasaytirishi shubhasiz. Elektron adabiyotga heznk berilishidan oldin va bezak berilishi jarayonida tilshunos iniitaxassislar tomonidan tahrir qiimishiga alohida e’libor bcrish znrur
|
| |
