2. UE ulanish sxemasiga mos keladigan BC547A tranzistorining statikkirish va chiqish xarakteristikalarini o‘lchash.
2.1. BC547A tranzistorining kirish xarakteristikasi ni o‘lchash.
U mumiy emitter ulanish sxemasida ni qurish uchun Kollektor-emitter kuchlanishi va ga mos keladigan BC547A tranzistorining kirish xarakteristikalarini ajratib olamiz. Tranzistorning parametrlarini o‘lchash uchun 2-rasmdagi keltirilgan sxemani yig‘ing. (Bunda tranzistor siz tanlab olgan tranzistor asosida yig‘iladi).
2-rasm. Transistorning kirish xarakteristikalari oilasini olish sxemasi
Olingan va qiymatlari 1-jadvalda umumlashtirildi. Ulardan foydalanib, BC547A tranzistorining statik kirish xarakteristikalarini 1-jadval asosida hosil qilamiz.
BC547A tranzistorining statik kirish xarakteristikalarini o‘lchash uchun 2-rasmda keltirilgan sxemani yig‘ib dastlab, qilib (ya’ni V1 manbaning kuchlanishini 0 V) o‘rnatish kerak. Shundan so‘ng, baza toki qiymatlari berish orqali ( manbaga 1-jadvalda berilgan baza toki ning 25; 50; 75; … 500 mkA qiymatlari kiritiladi). Baza-emitter kuchlanishi qiymatlari 1-jadvalning birinchi qismida yozib olinadi. 1-rasmdagi Ampermetr - baza toki ni, Voltemetr - Baza-emitter kuchlanishi ni ko‘rsatadi.
Xuddi shu ketma ketlikda qilib o‘rnatib 1-jadvalning ikkinchi qismi to‘ldiriladi.
Umumiy Emitter ulanish sxemasidagi BC547A tranzistorining da va ga mos keladigan statik kirish xarakteristikalari
1-jadval.
|
|
|
|
|
|
25
|
546
|
25
|
652
|
50
|
566
|
50
|
673
|
75
|
578
|
75
|
685
|
100
|
587
|
100
|
694
|
125
|
593
|
125
|
701
|
150
|
599
|
150
|
706
|
175
|
603
|
175
|
711
|
200
|
607
|
200
|
715
|
250
|
614
|
250
|
721
|
300
|
620
|
300
|
727
|
350
|
624
|
350
|
731
|
400
|
628
|
400
|
736
|
450
|
632
|
450
|
739
|
500
|
635
|
500
|
742
|
2 .2. 1-jadvalda olingan qiymatlar asosida tanlab olingan BC547A tranzistorining kirish xarakteristikalarini oilasi grafigini hosil qilamiz (3-rasm).
3-rasm. BC547A tranzistorining kirish xarakteristikalarining grafigi
2.3. Umumiy emitter da qiymatga mos keladigan tranzistorning chiqish xarakteristikalari oilasini qurish.
UE ulanish sxemasiga mos keladigan BC547A tranzistorining statik chiqish xarakteristikalari turkumini qurish uchun multisim dasturiy muhitida xarakteriograf-IV dan foydalanamiz (4-rasmda keltrilgan). Xarakteriograf-IVdan qanday foydalanish haqida https://cxem.net/comp/comp193.php saytida batafsil tushuntirilgan. Xarakterografda siz 5 tadan kam bo‘lmagan chiqish xarakteristikalarini olishingiz kerak. Buning uchun, «параметры моделирования» oynasida, baza toki uchun 5 parametr olindi. Kollektor emitter ning qiymatini 0 dan 20 V gacha o‘zgartirildi. Приращение= 50 мВ.
Xarakteriograf-IV yordamida 2-jadvalni to‘ldiramiz. Shu bilan birga, baza toki ning joriy qiymatlarini xarakteriograf qiymatiga o‘rnatamiz.
4-rasm. Transistorning chiqish xarakteristikalari
U E ulanish sxemasidagi da qiymatga mos keladigan BC547A tranzistorining chiqish xarakteristikalari
|
|
|
|
|
|
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0.125
|
0
|
6
|
11
|
16
|
19
|
23
|
0.25
|
0
|
9
|
16
|
22
|
27
|
31
|
0.5
|
0
|
9
|
17
|
23
|
29
|
33
|
1
|
0
|
10
|
19
|
26
|
32
|
37
|
2
|
0
|
12
|
22
|
31
|
38
|
44
|
3
|
0
|
14
|
26
|
35
|
44
|
51
|
4
|
0
|
16
|
29
|
40
|
50
|
59
|
5
|
0
|
18
|
33
|
45
|
56
|
66
|
6
|
0
|
19
|
36
|
50
|
62
|
73
|
7
|
0
|
21
|
39
|
55
|
68
|
81
|
8
|
0
|
23
|
43
|
60
|
75
|
88
|
9
|
0
|
25
|
46
|
65
|
81
|
95
|
10
|
0
|
27
|
50
|
69
|
87
|
102
|
15
|
0
|
35
|
67
|
94
|
117
|
139
|
20
|
0
|
44
|
84
|
118
|
148
|
175
|
2.4. Olingan ma'lumotlarga asosida, tranzistorning chiqish
xarakteristikalari grafigini quramiz (5-rasm).
5-rasm. BC547A tranzistorining chiqish xarakteristikalarining grafigi
bunda shu to’plamga kiruvchi BT chiqish xarakateristikasiga quyidagi tenglama orqali , koordinata o‘qlarida yotuvchi 2 ta nuqta orqali, to‘g‘ri chiziqli urinma o‘tkazamiz, koordinata nuqtalari , koordinata o’qidagi kuchlanish va , toklar bunda ifoda orqali baza toki va chiqish kuchlanishdagi kalitni bunda (i=1, ..., N), aniqlovchi yuklamaning to‘g‘ri va egri chiziqli kesishish nuqtalarini topamiz, N –shu kabi nuqtalar soni.
6-rasm. ni aniqlash
Chiqish kuchlanishining 6-rasmdagi olingan nuqtalar asosidagi qiymatlari 3-jadvalda keltirilgan bo‘lib, ushbu qiymatlar 2-jadvalda keltirilgan qiymatlardan foydalangan holda ham olish yoki taqriban teng deb grafikning o‘zidan ham olish mumkin.
Kalit sxemasining chiqish kuchlanishlari qiymatlari
2.5. Kirish qarshiligi -ni aniqlash.
Bizga ma’lumki, kirish qarshiligi bipolyar tranzistorning kirish
xarakteristikasi dan (1-jadval, 3-rasmdagi xarakeristika orqali) topiladi. Bipolyar tranzistorning parametri kalit sxemasi uchun baza qarshiligi ga teng,ya’ni:
;
bunda
Ushbu qarshilikni hisoblash uchun 3-rasmdagi 2-nuqtadan foydalanamiz, bunda bu nuqtalarni tanlab olish kollektor-emitter kuchlanishining qiymati uchun olinadi va baza toki ning bir nuqtasiga nirbatan tenga nuqtalar oralig‘ida olinadi. Bizning misol uchun kollektor-emitter kuchlanishi va baza toki qiymati uchun olindi. Bunda bo‘lgan qiymatda tranzistor kirish xarakteristikasi olingan.
K irish xarakteristikasidan -ni nuqtalarini aniqlash quyidagi 7-rasmda keltirilgan.
7-rasm. Tranzistorning parametrni aniqlash
7-rasmdan ko‘rinib turibdiki, belgilab olingan baza toki , qiymatlari hamda baza-emitter kuchlanishi , ekanligini grafikdan kelib chiqib aniqlaymiz. Ushbu olingan qiymatlar asosida kirish qarshiligi (2.1) formula orqali hisoblanadi. Hisoblashlar quyidagicha:
Shunday qilib,
2.6. Kalit sxemasi uchun kirish kuchlanishlarini aniqlash.
B T ning kollektor emitter kuchlanishi va qiymatlarida kirish VAXi hosil qilingan (3-rasm). Endi emitter kuchlanishi bo‘lgan qiymatida chiqish kuchlanishiga mos keladigan baza emitter kuchlanish qiymatlarini topishimiz mumkin.
8-rasm. Baza emitter kuchlanishlari ni aniqlash
Aniqlangan qiymatlarga mos keladigan kirish kuchlanishi quyidagi ifoda bo‘yicha hisoblanadi:
Kirish kuchlanishini hisoblash natijalari
|
|
|
|
|
|
|
0,622
|
0,692
|
0,712
|
0,722
|
0,736
|
0,740
|
|
|
|
|
|
|
|
0
|
2,492
|
4,312
|
6,122
|
7,936
|
9,74
|
Olingan qiymatlar va juftligi kalitning uzatish xarakteristikasini qurishga imkon beradi. ning yuqori chiqish darajasi BT ning kesishish sohasiga mos keladi (6-rasmda “0” nuqtasi):
Chiqish darajasi pastligi to‘yinish rejimiga to‘g‘ri keladi (6-rasmdagi “5” nuqtasi):
|
