Bargi. G'alla ekinlarining bargi oddiy, barg qini va yaprog'idan iborat. Barg qinining yaproqqa o'tish joyida tilcha (ligula)

Download 0.81 Mb. Pdf ko'rish
bet	4/11
Sana	26.05.2022
Hajmi	0.81 Mb.
	#21951

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Bog'liq
O\'simlikshunoslik (R.Oripov, N.Xalilov) @mustaqilishlar (1)
ochiq dars BDU (1), Ahmedova Shohsanam, 5-ИЛОВА рассилка, fiziologiya sagdiyev, Kaliforniya qurtlari biznes sifatida yaxshi sarmoyadir, Tuban o simliklar (L.Velikanov va boshq.), Baqa anatomiyasi, Lotin tili tovushlar-merged, portal.guldu.uz-taqdimot, Operatsion tizimlar va ularning turlari-fayllar.org, Овощеводство Габибова ЕН 2019 180 с, Книга-Методика-полевого-опыта-в-овощеводстве-70-100-16-в-печать, Boqiyeva Kamola Alisher qizi, 123

Bargi. G'alla ekinlarining bargi oddiy, barg qini va yaprog'idan
iborat. Barg qinining yaproqqa o'tish joyida tilcha (ligula) joylashgan.
U yupqa, rangsiz parda ko'rinishida bo'ladi. Barg qinining asosida ik
kita quloqchalari (ouricula) bor.
Tilcha va quloqchalarning tuzilishiga qarab don ekinlarining
ko'pchiligini bir-biridan oson farq qilish mumkin. Bug'doy, аф а, sho-
lining tilchasi kichik, suliniki juda rivojlangan va cheti tishchali bo'ladi.
Bug'doy quloqchalari kichik, ko'pincha kiprikli, javdarda kipriksiz, kalta,
афас1а juda yirik butun poyani o'rab turadi. Sulida quloqchalar bo'lmaydi.
Tojikistonda o'sadigan bug'doyning bir turida tilcha ham, quloqchalar
ham bo'lmaydi.
To'pguli. Bug'doy, афа, javdaming to'pguli boshoq, suli, oq jo'xori,
tariq, sholida ro'vakdan iborat. Makkajo'xorida urg'ochi to'pgul so'ta, er-
kak to'pgullar ro'vak. Boshoq-bo'g'inli boshoq o'qi va uning har bo'g'inida
joylashgan boshoqchalardan iborat. Boshoqning keng tomoni yuza, tor to
moni yoni deyiladi. Boshoq o'qining har qaysi bo'g'inida bittadan (bug'doy,
javdarda) yoki uchtadan (афас1а) boshoqcha joylashgan.
Ro'vak markaziy o'q va yon shoxlardan iborat. Yon shoxchalar ik
kinchi va undan keyingi tartibda shoxchalar chiqarishi mumkin. Shox-
cha uchida boshoqcha joylashgan. Boshoqcha bir yoki bir necha gul-
lardan iborat, ikkita boshoqcha qipig'i bilan o'ralgan.
Guli ikki jinsli (makkajo'xoridan boshqa), ikkita tashqi va ichki
qipiqlardan iborat. Tashqi qipig'ida (qiltiqli shakllarda) qiltig'i bo'ladi,
ichki qipig'i yupqa, nozik, yassi. Gul qobiqlari o'rtasida ikkita patsi-
mon tumshuqchali urug'chi va uchta (sholida oltita) changchi joylash
gan. Gulning asosida qobiqlar bilan tuguncha o'rtasida ikkita yupqa
parda lodikula joylashgan. U gullash paytida bo'rtib gul ochilishiga
yordam beradi.
Makkajo'xorining guli ayrim jinsli, erkak gullar ro'vakda joylashgan.
Mevasi. Don ekinlarining mevasi doncha. Po'stli don ekinlari (suli,
tariq, аф а, sholi) ning doni gul qobig'i bilan o'ralgan, ular donni zich
54
www.ziyouz.com kutubxonasi

o'rab turadi yoki qo'shilib o'sgan (arpada). Yalang'och donli bug'doy
va javdarda gul qobig'i dondan oson ajraladi.
Donning endospermi oziqa moddalardan iborat. Endospermning be-
vosita don ostida joylashgan qismi aleyron qavati deyiladi va u oqsilga
boy. Endospermning qolgan qismi kraxmal donachalaridan iborat bo'lib,
murtakning asosida joylashgan. Murtak qalqoncha, boshlang'ich barglar
bilan o'ralgan kurtakcha, dastlabki poya va ildizchalardan iborat. Mur-
tak bug'doy, arpa, javdarda don vaznining 1,5—2,5 %, sulida 2 -3,5 %,
makkajo'xorida 10—14 % ini tashkil qiladi.

Download 0.81 Mb.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Download 0.81 Mb.

Pdf ko'rish