|
2. mavzu Tijorat bankining tashkiliy-boshqaruv tuzilishi
|
| bet | 9/12 | | Sana | 28.05.2024 | | Hajmi | 71,6 Kb. | | #255555 |
Bog'liq 2.mavzu Tijorat bankining tashkiliy-boshqaruv tuzilishi 1-jadval
Uch o‘lchamli matritsali model.
Mijozlar toifalari
|
Xususiy mijozlar
|
Kichik va urta
tashkilotlar
|
Yirik tashkilotlar
|
Hududiy tuzilishi
|
Xududiy bulimlar
|
Xududiy bulimlar
|
Xududiy bulimlar
|
Faoliyat turi
|
1
|
2
|
3
|
1
|
2
|
3
|
1
|
2
|
3
|
Tijorat faoliyati
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Investitsiyafaoliyati
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Trans faoliyati
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Uch o‘lchamli matritsali modelning afzalligi shundaki, qaror kabul qilishda bir vaqtning o‘zida uchta nuqtai-nazar inobatga olinadi. Bozorning ayrim bo‘limlari va segmentlariga bo‘lgan ma’lumot bank boshqaruvining yuqori bosqichiga etkaziladi.
Uch o‘lchamli matritsali model tuzilishining tashkillashtiruvini uch o‘lchamli chizik modelidan farklash lozim. Uch o‘lchamli model o‘z ichiga marketing (bozor sohasi), mijozlarga xizmatlar ko‘rsatish bilan bog‘liq bo‘lgan bank operatsiyalari tahlili sohasi va menejment sohalarini (boshqaruv) oladi. Bu degani, har qanday mijoz va bank orasidagi bitim uch qismdan iborat: bitim tuzish (shartnoma; masalan: kredit kelishuvi, hisob raqami ochish), bank operatsiyalarini tashkillashtirish (masalan: kredit berish yoki tugatish, qimmatbaho qog‘ozlarini sotuvi yoki xaridi) va bank operatsiyalarini bajarilishi bilan bog‘liq boshqaruv (rejalashtirish, rivojlantirish, boshqarish, yo‘naltirish, nazorat; ba’zida buni bank operatsiyalari tahlili deyiladi). Uch o‘lchamli matritsali modelda bank biznesining umumiy marketing fikrlari to‘laligicha namoyon bo‘ladi. Uning qo‘llanish jarayonida savdoga yo‘naltirilgan alohida maqsadli bozorlarga xizmat ko‘rsatish markazlari tashkil etiladi, alohida guruhlarga xizmat ko‘rsatish markazlari tashkil etiladi. Bunda banklar katta e’tiborni sotuvdan keyingi xizmatga yo‘naltirishadi.
Ko‘p o‘lchamli matritsali model. To‘rt o‘lchamli matritsali model, 4 ta tamoyilning birlashuviga asoslangan bo‘lib (mahsulotga yo‘nalish, soha faoliyati, geografiya, mijozlar, guruhlar), amaliyotda deyarli uchramaydi. Adabiyotlarda uning izohi quyidagicha keltiriladi. Ushbu modelda marketing faoliyati bozor talabiga yo‘naltirish operatsiyalarining bajarilishiga hamda xizmat ko‘rsatishni jamlashga mo‘ljallangan bo‘ladi.
Operatsiyalar
|
|
Xizmat ko‘rsatish
|
Vazifalar
|
Savdo bozorlari
|
Biznes sohasi
|
Talabgor
guruhlar
|
1-savdo
bo‘limi
|
hakozo
|
|
Savdoni qo‘llab
quvvatlash filiallarni boshqarish
|
|
|
|
Tijorat faoliyati investitsiya
valyuta operatsiyalari
|
|
|
2.2.- Tijorat bankining ko‘p o‘lchamli matritsali tuzilishi.
Funsional bo‘limlar tomonidan amalga oshiriladigan operatsiyalar marketing operatsiyalarini o‘z ichiga oladi, bo‘limlar savdo-sotiq bozorlari savdosiga tabaqallashgan bo‘ladi. Xizmat ko‘rsatish mijozlar guruhlari qiziqishlari faoliyati sohasini o‘zida jamlaydi. Ushbu tuzilish bankka yangi mijozlar topishga (savdo bo‘limlari orqali, xududiy bo‘linmalar orqali) va mavjud mijozlar bilan aloqalarni mustahkamlashga (ularning maxsus qiziqishlarinin hisobga olgan holda) imkon beradi. Bunday holatlarda bank keng ko‘lamdagi operatsiyalarni taklif etishga va doimiy mijozlariga xizmat ko‘rsatishga, shuningdek "oilaviy bank", "firma banki (tashkilot)" vazifalarini bajarishga yo‘nalgan bo‘ladi. Ko‘rib chiqilayotgan matritsali model keltirilgan maqsadlarni inobatga olgan holda xizmatlarni tabaqalashtirishga, ularning sifatini kafolatlashga, takliflar va reklamalar bo‘limini tashkil etishga, mijozlarning bank bilan kelgusidagi hamkorliklariga qiziqishlarini oshirishga imkon beradi. Ishni guruhlab tashkillashtirish, agarda bankda quyidagi buyruqlar tashkil etilsa, ko‘p o‘lchamli modelli bank tashkiliy tuzilishi ta’sir jarayoni ko‘tariladi. Guruhiy yo‘naltirilgan boshqaruv tuzilishi qaror qabul qilishni amalga oshirishni tezlashtirish va sifatni yaxshilashga qaratilgan. Ish yuritishning ma’nosi shundaki, bir shaxsdan butun guruhga bo‘lgan qarorni qabul qiladi, bunda bankning umumiy tuzilishiga o‘zgartirishlar kiritilmaydi. Guruh xodimlari orasida lavozimiy farq bo‘lmaydi, boshliq yoki bo‘ynsunuvchi xodimlar bo‘lmaydi, har bir xodim vazifasi uning qobiliyatidan kelib chiqqan holda belgilanadi. Guruh maqsadlari bazasida ishning guruhiy tashkillashuvi, bir xillikni keltirib chiqaradi va ishning bir xildagi ma’suliyat bilan olib borilishiga yordam beradi; qaror qabul qilish jarayonini demarkazlashuviga olib keladi; qarorlar jamoaviy asosda guruh tomonidan qabul qilinadi. Guruhiy-yo‘naltirilgan tarkib o‘zaro aloqalarni mustahkamlaydi, qiziqishlar kelishmovchiliklarini bartaraf etadi deb hisoblanadi (masalan, sohaviy bo‘linmalar va mijozlar guruhlarining individual talablariga xizmat ko‘rsatish bo‘limlari o‘rtasidagi).Ushbu tarkibiy tuzilishning qo‘llanilishida o‘rta va kichik tashkilotlar maslahat xonasi hamda xususiy tadbirkorlar maslahatxonalarini tashkil etilishi mumkin. Guruhlar faqatgina bosh idoralarda emas, balki ularning hududiy filiallarida ham tashkil etilishi mumkin. U erda xam hisob-kitoblarni tashkil etish, jamg‘arib borish, ma’lum muddatni o‘zgartirish bilan kreditlar berish haqida ma’lumot olish mumkin bo‘ladi. Biroq, guruhiy yo‘naltirilgan strukturalar bo‘ysunish aloqalarini ko‘pincha buzadilar, bu esa shaxsiylikning buzilishiga olib keladi va bu bir xillikni tashkil etishni qattiq nazoratga olish asosida kelib chiqadi. Lekin bank amaliyotida guruhiy yo‘naltirilgan tarkib ko‘proq foyda berishi kuzatiladi va kelajakda katta rol o‘ynashi mumkin. Bank tashkiliy tuzilishini umumiy ko‘rib chiqishda ularning turli xil ekanligini bilish mumkin. Klassik sxemalar tez-tez turli variantdagi strukturalar bilan belgilanadi, faqatgina
mahsulotni boshqarish va bank sohaviy faoliyati bilan emas, balki hududlar geografiyasi va alohida mijozlar guruhlari qiziqishlari bilan ham bo‘lishi mumkin. Bularning ichida bozorga ko‘proq yaqinroq bo‘lgan matritsali modellar ko‘proq foyda beradi. Hadeb uzining innovatsiyasini va xizmatlarni chuqurlashtirgan bank o‘zining marketingi yuqori emas, balki o‘zining ichki tashkiliy strukturalarini bozor va mijozlar talabidan kelib chiqqan holda o‘zgartira oladigan, ya’ni bozor kon’yunkturasi haqida to‘liq va aniq ma’lumotga ega bo‘lib, maqsadli faoliyatlarni aniq qo‘ya oladigan, aqlan marketingni tashkillashtira oladigan, mijozlarni xizmatini tashkil etish tuzumini aniq yo‘naltira oladigan bank yukoridir degan fikrga qo‘llab-quvvatlash mumkin. Boshqa so‘z bilan aytganda, tashqi marketing faoliyatining sifati uning ichki tashkillashtirilishi darajasiga bog‘liq bo‘ladi.
|
| |
