135
To‘ldiruvchilarni ortish-yuklash ishlarida asosiy bir talabni inobatga olish
zarur, bunda yirik to‘ldiruvchilar quyidagi fraksiyalarga ajratilishi lozim: 5-10mm,
10-20mm, 20-40mm, 40-70mm va boshqa. Bu to‘ldiruvchi fraksiyalari aloxida
ajratilishi va beton aralashtirgichga kerakli proporsiyada uzatilishi lozim.
Shunday qilib, xar bir fraksiya bo‘yicha to‘ldiruvchi aloxida ajratilishi lozim,
bunda qayta ishlashga aloxida e'tibor berish lozim. To‘ldiruvchilarning
bo‘linmasligiga e'tibor berish lozim, ayniqsa yirikligi 40 mm va undan katta
to‘ldiruvchi donalari yuqoridan pastga uloqtirilmaligi lozim. Singan yirik donalar
aralashtirishga uzatadigan ta'minlagichli bunkerlarga tushishiga yo‘l qo‘ymaslik
lozim.
Turli o‘lchamdagi proporsiyalarni nazorat qilish bir muncha qiyin kechadi,
hamda jarayon narxi ham ortadi. Bu holatda bir jinsli beton olish va sement sarfini
iqtisod qilishga erishiladi. To‘ldiruvchilarni noto‘g‘ri transportirovka etishda ham
uni ifloslanishiga olib keladi, masalan ilgari shakar saqlangan qoplarda
to‘ldiruvchini keltirilishi shunday natijani bergan. Bu bo‘limda tabiiy
to‘ldiruvchilar va ularning xususiyatlari haqida to‘xtalib o‘tildi. yengil
to‘ldiruvchilar keyingi bo‘limlarda qarab chiqiladi. Bundan tashqari, sun'iy
to‘ldiruvchilar ham qarab chiqiladi. Bu sun'iy to‘ldiruvchilarni o‘rganish zaruriyat
tug‘diradi. Ekologik nuqtai nazaridan sun'iy to‘ldiruvchilar ishlab chiqarish katta
ahamiyatga ega. Biroq kar'erlarni qayta ishlash va o‘ra qazish ishlariga qarshi
fikrlar mavjud. Biroq qurilish va sanoat chiqindilarini utilizatsiya qilish va ulardan
yaroqli sun'iy to‘ldiruvchilar ishlab chiqarish singari masalalar mavjud. Bu sanoat
chiqindilarini qayta ishlash orqali beton olish uchun yaroqli to‘ldiruvchilar olish
imkonini beradi.
