241
Tuproqning yuza qatlami (0-40 sm) da 37-89 s ildiz va ang„iz qoldig„i
to„planadi, tuproqni azot bilan boyitadi va unumdorligini oshiradi. Bedadan
bo„shagan yerlarga don, moyli, sabzavot va boshqa ekinlar ekiladi.
Lalmi yerlarda
bedaning ekma turi tarqalgan, yashash muddati 20-25 yil,
odatda 4-5 yil yashaydi. Nam yetarli bo„lgan yillari 12 yilgacha qoniqarli hosil
olinadi. Birinchi yili beda sekin o„sadi, balandligi 25-50 sm bo„ladi.
Ikkinchi va
keyingi yillarida beda erta bahorda o„sabo shlaydi, balandligi 60-100 sm gacha
etadi, 10-20 mayda gullaydi.
Tog„oldi va tog„ lalmi yerlarda ikkinchi o„rim ham olish mumkin.
Beda, albatta, shudgorlangan yerga ekiladi. yer 23-25
sm chuqurlikda
shudgorlanadi. Shudgorlashdan oldin begona o„tlarning turiga va soniga qarab
tuproq yuza 4-5 yoki 8-10 sm chuqurlikda haydaladi.
Erta bahorda namni saqlab
qolish uchun borona qilinadi. Ekishdan oldin mola bostiriladi. Kuzgi haydashdan
oldin gektariga 50-60 kg dan fosfor solinadi.
Beda erta bahorda (fevral-mart) ekiladi. Beda yoppasiga qatorlab ekiladi.
Nam kam yerlarda qator orasi 30 sm bo„ladi. Urug„ ekish me‟yori gektariga 8-12
kg. Beda sof holda ekiladi. Ekish chuqurligi tuproqning namligiga qarab 1,5-4 sm
bo„ladi.
Qatqaloq hosil bo„lsa maysalar unib chiqquncha yer engil borona qilinadi.
Birinchi beda sekin o„sadi, begona o„tlar ichida siqilib qoladi. Begona o„tlarni
yo„q qilish uchun beda iyul oyida juda past o„rib olinadi. Ikkinchi va uchinchi yilgi
beda erta bahorda boronalanadi, ancha eski bedapoyalar disklanadi.
Boronalangandan
keyin tuproq yumshaydi, nam yaxshi saqlanadi, begona o„tlar
kamayadi, beda yaxshi shoxlaydi. Yem-xashak uchun
yetishtirilgan beda gullash
davrining boshlanishida o„riladi. Barg to„kilib ketmasligi uchun tez yig„ib olinishi
kerak. Tup soni siyraklashgan (1 m
2
-14-20 tup) begona o„tlardan toza bedapoyalar
urug„ga ajratiladi. Urug„ faqat birinchi o„rimidan olinadi. Dukkagi 80-90%
qorayganda kombayn bilan yig„ishtirib olinadi.
