12
1-bob. TABIATNI O RGANISH
1. O‘rtacha arifmetik qiymatni bilish nima uchun kerak?
2. Tadqiqot natijalarini qanday taqdim etish mumkin?
Havo haroratining kun davomidagi (08:00 dan 18:00 gacha) o‘zgarishi
quyidagi
jadvalda keltirilgan. Jadvalda berilgan ma’lumotlar asosida haroratning o‘zgarish gra-
fi gini chizing va tahlil qiling.
Soat
08:00
10:00
12:00
14:00
16:00
18:00
Harorat °C
16 °C
23 °C
30 °C
32 °C
25 °C
17 °C
B
o‘
y
uz
un
lig
i (
cm
)
Guruhlar
1 2 3 4 5 6
151
150
148
146
149
147
145
13
1-bob. TABIATNI O RGANISH
Ekosistema – Yer sayyorasining tirik organizmlar yashaydigan qismi. Odam, o‘simlik,
hayvon, zamburug‘, bakteriyalar ekosistemaning tirik qismini, tosh, tuproq, suv va atmos-
feradagi gazlar ekosistemaning jonsiz qismini tashkil etadi. Ekosistemaning tirik va jon-
siz qismlari bir-biriga ta’sir ko‘rsatadi. Tuproqdagi suv va minerallar o‘simliklar tomonidan
o‘zlashtirilib, fotosin tez jarayonida organik moddalar hosil bo‘lishiga sarfl anadi. O‘simliklar-
ni o‘txo‘r hayvonlar, ularni esa yirtqich hayvonlar iste’mol qiladi. Tirik organizm qoldiqlari
tuproqdagi mikroorganizmlar
yordamida parchalanib, minerallarga aylanadi. Minerallar
o‘simliklar tomonidan o‘zlashtiriladi. Shu tarzda ekosistemada
moddalar davriy aylanishi
sodir bo‘ladi.
Ko‘plab zavod va fabrikalarning quri-
lishi, o‘rmonlar kesilishi, suv yo‘llarining
to‘silishi atrof-muhitga o‘z ta’sirini o‘tka-
zadi. Agar tabiatni muhofaza qilmasak,
suv va havo ifl oslanadi, bu esa eko-
sistemaga salbiy ta’sir qiladi.
