8
1-bob. TABIATNI O RGANISH
2-MAVZU.
ILMIY TADQIQOTNI
REJALASHTIRISH
1. Tadqiqot qanday tartibda olib bo-
riladi?
2. Tadqiqotni olib borishda qanday
metodlardan foydalaniladi?
Tadqiqot rejasi
Yuqoridagi kabi savollar barchamizni
qiziqtirishi tabiiy.
Muammoning yechimini tayyor shakl-
da o‘zlashtirishimiz
yoki mustaqil tad-
qiq etishimiz mumkin. Tadqiqot yangi
bilimlarni kashf etish, ya’ni ilmiy bilish ja-
rayonidir. Masalan, astronom-olimlar olib
borgan tadqiqotlar natijasida yulduzlar
yorugʻlik va issiqlik hosil qiluvchi ulkan
samoviy jismlar ekanligi aniqlangan.
Olimlar tomonidan
olib borilgan ilmiy
tadqiqotlar natijasida rentgen va ultrato-
vush apparatlari, universal lazer sistemalari yaratilgan.
Tadqiqot olib borish uchun bajariladigan ishlar rejasi tuziladi. Tadqiqot rejasi tadqiqot-
chining o‘z oldiga qo‘ygan maqsadiga erishishga yordam beradigan faoliyat izchilligini aks
ettiradi, shuningdek, muam molarni hal qilish usullarini ham ko‘rsatadi.
1. Tadqiqot mavzusini tanlash.
2. Tadqiqot maqsadi va vazifalarini aniqlash. Tadqiqot maqsadi – tad-
qiqotchi oʻz ishi yakunida erishishi zarur bo‘lgan natija. Tadqiqot
vazifalari maqsadga erishish yoʻllari va usullarini belgilaydi.
3. Tadqiqot obyekti va predmetini belgilash.
4. Tadqiqot metodlarini belgilash. Tadqiqotni olib bo-
rish, qoʻyilgan vazifalarni hal etish usullari, ya’ni
tadqiqot metodlarini aniqlab olish zarur.
5. Ma’lumotlar toʻplash, kuzatish, tajribalar
oʻtkazish.
6. Tadqiqotdan kutilgan natijalarni baho-
lash, xulosa qilish.
Tadqiqotning aniq rejasini tuzib
olish sizga tabiatni o‘rganishning il-
miy usullarini amalda qo‘llash, ma’lu-
motlar to‘plash,
tadqiqot yuzasidan
xulosalar chiqarishga yordam beradi.
Zebralar
uchun yo‘l-yo‘l
chiziqlarning
qanday
ahamiyati bor?
Yulduzlar nima
uchun nur sochadi?
Zilzila
qanday
sodir
bo‘ladi?
alar
o‘l-yo‘l
rning
ay
ti bor?
qlash. Tadqiqot maqsadi – tad-
zarur bo‘lgan natija. Tadqiqot
va usullarini belgilaydi.
lash.
qiqotni olib bo-
usullari, ya’ni
rur.
balar
o-
-
n
i.
9
1-bob. TABIATNI O RGANISH
