10
1-bob. TABIATNI O RGANISH
Modellashtirish – obyekt yoki hodisani ularning modellari yordamida o‘rganishdir.
Siz modellarni ko‘p uchratgansiz. Masalan, globus –
Yerning modeli, akvarium – suv
havzasining modeli.
Quyidagi modellar haqida fi kr yuriting.
1. O‘simliklarning o‘sishi va rivojlanishiga doir o‘tkazilgan tajriba davomida qanday
metodlar qo‘llangan?
2. Siz hayvonlarning xatti-harakatlarini o‘rganmoqchisiz. Buning uchun qanday
metodlarni qo‘llaysiz?
Tajriba – eksperiment (lotincha
eksperimentum – “sinov”, “tajriba”) ku-
zatishga qaraganda ancha murakkab
amaliy metod hisoblanadi. Tajriba o‘tkaz-
ganda tadqiqotchi o‘rganilayotgan tabiiy
obyekt va jarayonlarga ta’sir ko‘rsatadi.
Sug‘orish jarayoni o‘simlikning o‘sishi
va rivojlanishiga qanday ta’sir ko‘rsatishi-
ni tajribada
aniqlash yuzasidan quyidagi-
cha tadqiqot o‘tkazish mumkin. Bu ning
uchun bir turga mansub bir xil o‘lcham-
dagi uchta o‘simlik parvarish qilinadi.
Birinchi va ikkinchi o‘simlikdan
tajri-
ba guruhi sifatida tadqiqot uchun, uchinchi o‘simlikdan nazorat guru hi sifatida taqqoslash
uchun foydalaniladi. Tajriba guruhidagi birinchi o‘simlik ko‘p, ikkinchi o‘simlik esa kam,
nazorat guruhidagi o‘simlik esa odatdagidek yetarli miqdorda sug‘oriladi.
Barcha guruhdagi o‘simliklarning o‘sishi va rivojlanishi bir oy davomida kuzatiladi. Shu
bilan birga, o‘simlikning bo‘yi o‘lchanib, yangi hosil bo‘lgan barglar soni hisoblab boriladi.
Barcha ko‘rsatkichlar tadqiqot kundaligiga batafsil qayd etiladi. Olingan ma’lumotlar taq-
qoslanib, tajriba davomida namlik miqdorining o‘simliklar o‘sishi va rivojlanishiga qanday
ta’sir qilishi haqida xulosa chiqariladi.
