|
, № 1 “Pedagogik mahorat” Ilmiy-nazariy va metodik jurnal Pdf ko'rish
|
bet | 296/347 | Sana | 10.01.2024 | Hajmi | 6,23 Mb. | | #133952 |
Bog'liq pedagogik mahorat 2022 12022, № 1 “Pedagogik mahorat” Ilmiy-nazariy va metodik jurnal
213
Qalamtasvir - eskiz me’morning ijodiy niyatlarining in’ikosi sifatida shakl shakllanishining badiiy talqiniga
asoslangan me’moriy fikrning konseptual yondashuvini oʻzida mujassam etgan. Va tabiiyki, eng ilgʻor
raqamli texnologiyalarning hech biri, birinchi navbatda, rassom va me’morning qalbi bilan isitiladigan
qoʻlda chizilgan eskizni almashtira olmaydi. Shuni ta’kidlash kerakki, rassomning eskizi koʻpincha mustaqil
ma’noga ega boʻlib, tomoshabin va mutaxassislarni birinchi navbatda oʻzining “yangiligi” va oʻz-oʻzidan,
taassurotning keskinligi bilan oʻziga tortadi.
Taniqli olim, rassom O.Avsyan toʻgʻri taʼkidlaganidek, “koʻpincha bunday eskizlar oʻzining
hayratlanarli jasorati, erkinligi va yechimining goʻzalligi bilan , barcha past va toʻliqsizligi bilan mustaqil
badiiy qadriyatni ifodalaydi” [2, 52].
Me’morning muvaffaqiyati koʻp jihatdan uning professional va badiiy darajasiga bogʻliq, rassomning
mahorati uning ajralmas qismidir. Me’moriy chizmaning birinchi, eng muhim xususiyati - bu badiiy va
ijodiy hamda ta’lim va bilimning birligi. Arxitektura chizmasining ikkinchi xususiyati - boʻlajak
me’morlarda qoʻyilgan vazifalarni hal qilishda kuzatuvchanlik, tasavvur va ijodkorlikni rivojlantirishdir.
Chizmalarning uchinchi xususiyati - vizual savodxonlikning umumiy uslubiy asoslarini muvaffaqiyatli
oʻzlashtirish, chizmachilik kursida fazoviy tasavvurni, ijodiy tasavvurni va ijodiy fikrlashni bosqichma-
bosqich shakllantirishga qaratilgan mashqlar va topshiriqlarning maxsus tizimi va tuzilishini ishlab chiqish.
1-rasm. Villars de Ocnecourt (18-asrning 1-yarmi).
Shunday qilib, fransuz me’mori Villars de Ocnecourt oʻzining “Rassomalar kitobi”da shunday yozadi:
“Va siz bu yerda rassomchilik san’atini, shuningdek, geometriya talab qiladigan va oʻrgatadigan asoslarni
topasiz” [3, 248].
Arxitektura chizmasining navbatdagi asosiy xususiyati shundaki, kelajakdagi me’mor ishining oʻziga
xosligi qidiruv materialini - me’moriy tasvirni yaratish uchun asos sifatida eskizlar, qisqa muddatli eskizlarni
yaratishdir.
Shuni yodda tutish kerakki, me’mor oʻzining amaliy faoliyatida turli xil grafik materiallar - qalam,
siyoh qalam, geliy qalam, flomaster, marker, koʻmir, sous bilan ishlashi kerak.
Arxitekturaviy qalamtasvirning oʻziga xosligi, mashqlar va topshiriqlarning tuzilishi birinchi navbatda
boʻlajak arxitektorlarning badiiy ta’limiga qaratilgan boʻlishi kerak, ya’ni oʻquv chizmalarining oddiy va
murakkab geometrik shakllarni chizish, asosan, antik haykaltaroshlikning klassik namunalarini chizish kabi
fundamental boʻlimlarini qamrab olishi kerak (Apollon, Devid, Venera va boshqalar). Oʻz ichiga tabiatdan
ham, hayoldan ham, shu jumladan, mustaqil ta’lim jarayonida eskiz va eskiz yasash boʻyicha mashq va
topshiriqlarni oʻz ichiga olgan me’morchilik obyektlarini chizish ham muhim oʻrin tutadi.
Arxitekturaviy qalamtasvirni oʻrgatish vizual savodxonlik asoslarini oʻzlashtirish orqali, ya’ni oddiy
geometrik shakllarni tahlil qilish, ularni chiziqli konstruktiv chizmalar, uzoq oʻquv koʻrsatkichlari,
shuningdek, xotiradan qisqa muddatli rasm va eskizlar orqali ifodalash qobiliyati asosida tasavvur quriladi.
Shunday qilib, arxitekturaviy qalamtasvirni oʻqitish usuli quyidagi didaktik qoidalarni oʻz ichiga olishi
kerak:
- oddiy va murakkab geometrik shakllarni chiziqli konstruktiv tahlil qilish maqsadida chizish;
- me’moriy shakllarning chizmalari - detal, parcha, rozetka, kapitel, frizlar va boshqa antik shakllar;
- qadimgi Yunoniston va Uygʻonish davri klassik san’ati tomonidan ishlab chiqilgan mutanosiblik va
mutanosiblik nisbatlarini tahlil qilish maqsadida antiqa gips boshlari va figuralari rasmlari (buyuk ustalar -
Donatello, Mikelanjelo va boshqalarning asarlaridan quyma);
- ichki va tashqi koʻrinish nuqtayi nazaridan masshtabni oʻrganish uchun figuralar va odamlar
guruhining me’moriy muhiti bilan bogʻliq boʻlgan dinamikada eskizlar;
- kompozitsiyaga me’moriy makonni kiritgan holda konseptual eskizlar ustida ishlash, konseptual asar
yaratish boʻyicha yakuniy topshiriqni bajarish.
https://buxdu.uz
|
| |