|
26 may 2022 3-to’plam 16-bet Kichik maktabBog'liq 26-11-PBwww.pedagoglar.uz
26-son 3 –to’plam may 2022
Sahifa: 21
o'qituvchining topshirig'iga oid qismini tanlab qayta hikoyalashdir. Masalan,
o'qilgan matndan faqat personajning tashqi ko'rinishi tasvirlangan qismnigina qayta
hikoya qilish, faqat ikki personajning uchrashish manzarasini qayta hikoyalash,
faqat tabiat tasvirini hikoya qilish va boshqalar. Tanlab qayta hikoyalashning
quyidagicha turlari mavjud:
1. O'qilgan matn qismini yoki bir voqeani unga chizilgan rasm asosida hikoya
qilish.
2. O'qituvchi topshirig'i yoki berilgan savol asosida alohida lavhani hikoya qilish.
3. Berilgan mavzu bo'yicha matnning turli qismlaridan olingan parchalarni hikoya
qilish. Bu ish tanlab hikoya qilishning murakkabroq turi hisoblanadi.
Tanlab hikoya qilish uchun o'quvchi matnni boshidan oxirigacha qayta o'qib
chiqishga yoki yodga tushirishga, kerakli materialni yig'ishga to'g'ri keladi. Buning
uchun o'quvchilarga matnni ichda o'qish topshiriladi yoki ovoz bilan tanlab o'qish
topshirig'i beriladi. Bunday tanlab hikoya qilish ba’zan yozma bayon sifatida ham
o'tkaziladi. Qisqartirib qayta hikoyalash va bayon. Matn mazmunini qisqartirib
qayta hikoyalash va bayon yozish murakkab mantiqiy usullardan foydalanishni
talab qiladi, shuning uchun ham u to'liq yoki matnga yaqin qayta hikoyalash va
bayonga nisbatan qiyin. Bunda matndan ikkinchi darajali o'rinlarni tushirib
qoldirib, asosiy, muhim o'rinlar tanlab o linib, hikoya qilinadi. Buning uchun
o'quvchining o'zi matnning asosiy mazmunini aniqlashi, bog'lanishli, izchil qayta
hikoyalashi, uning hikoyasi matnni qisqartish tarzida bo'lmasligi, o'zlashtirilgan
matnning asosiy mazmunini o ‘z so ‘zlari bilan bera olishi zarur. Qisqartirib qayta
hikoyalashga o'rgatish uchun bayon mazmunini qisqartirib tuzish oson bo'lgan
hikoya tarzidagi matn tanlash tavsiya etiladi. Qisqartirib qayta hikoyalash
elementlari 1-sinfdan kiritiladi. O'qilgan matnni tahlil qilish jarayonida
o'quvchilardan uning bir qismini qisqa — bir gap bilan aytish so'raladi. Keyin
o'quvchilarga matnning ikki qismini, nihoyat, butun matnni qisqartib qayta
hikoyalash tavsiya etiladi. O'quvchilar matnni to'liq qayta hikoya qilishga
o'rganganlaridan so'nggina matnni qisqartib qayta hikoyalashga o'rgatiladi.
Qisqartirib qayta hikoyalash, o 'z navbatida, matn rejasini tuzish, ya’ni matn
|
| |
