|
26 may 2022 3-to’plam 16-bet Kichik maktabBog'liq 26-11-PBwww.pedagoglar.uz
26-son 3 –to’plam may 2022
Sahifa: 22
qismlariga sarlavha topish bilan bog'liq, asarning asosiy mazmunini qisqa ifodalash
esa matn ustidagi analitik-sintetik ishlaming natijasidir. Ba’zan o'quvchilar
asarning asosiy mazmunini (g'oyasini) qisqa, bir gap bilan ifodalashga o'rgatilgach,
matn rejasini tuzishga, keyin matnni qisqartib qayta hikoyalashga, undan so'ng
matn mazmunini to'liq qayta hikoya qilishga o'rgatilishi ham mumkin. Qayta
hikoyalash bog'lanishli nutqni o'stirishning zaruriy bosqichidir. Boshlang'ich
sinflar ona tili dasturiga ko'ra, matn mazmunini qisqartirib bayon yozishni 3-sinfda
o'rgatish ko'zda tutiladi. Qisqartirib bayon yozishga tayyorgarlik matn qismlariga
sarlavha topish, matn rejasini jamoa bo'lib tuzish bilan bog'liq holda 2 -sinfdan
boshlanadi. Qisqartirib bayon yozish uchun o'qituvchi yoki o'quvchilam ing o'zlari
matnni bir-ikki marta o'qiydilar, so'ng matn mazmuni yuzasidan suhbat o'tkaziladi
va yoziladigan asosiy fikr hamda tushirib qoldiriladigan o'rinlar ajratiladi.
Qisqartirib bayon yozishga og'zaki tayyorgarlik jarayonida matn rejasi tuziladi,
lug'at ustida ishlanadi, gap va matnning ayrim qismlari tuzdiriladi. Og'zaki qisqa
qayta hikoyalashdan matnni qisqartib bayon yozishga o'tiladi. Qisqartib bayon
yozishga og'zaki tayyorgarlik mashqlari asta kamaytirilib boriladi. Ijodiy qayta
hikoyalash va bayon. Metodikada ijodiy qayta hikoyalashning bir necha turi
ajratiladi. Boshlang'ich sinflarda ijodiy qayta hikoyalashning quyidagi turlaridan
foydalaniladi: Shaxsini o ‘zgartirib qayta hikoyalash va bayon. Boshlang'ich
sinflarda I shaxs tilidan berilgan hikoyani III shaxs tilidan qayta hikoya qilishdan
ko'proq foydalaniladi, ijodiy qayta hikoyalashning bu turida o'quvchilar hikoyadagi
gaplarni qayta tuzadilar. Masalan, I shaxs tilidan berilgan matnni o'quvchilar ITT
shaxs tilidan qayta hikoya qilishlari uchun o'qituvchi rahbarligida gapning kesimini
o ‘zgartiradilar, unga mos ravishda gapning o ‘zini qayta tuzadilar; hikoya qiluvchi
shaxsning nomini va и yoki ular s o ‘zini ishlatadilar. Shaxsini o'zgartirib qayta
hikoyalash va bayon yozish 0 ‘qish darslarida olib borilgan bunday og'zaki
tayyorgarlikning davomi sifatida o'tkaziladi. 2. Hikoyada ishtirok etuvchi biror
personaj tilidan qayta hikoya qilish. 3. Matnni ijodiy toHdirib qayta hikoyalash.
O'quvchilar hikoya mazmunini, sharoitini yaxshi tushunsalargina, uni ijodiy
to'ldirib qayta hikoyalay oladilar. Ijodiy qayta hikoyalashning bu turi ham
|
| |
