PEDAGOGIK MAHORAT 3 (79) 2021
14
ijtimoiy-maishiy (muhtoj oilalarga moddiy yordam koʻrsatish);
ijtimoiy-psixologik (shoshilinch ijtimoiy-psixologik yordamni amalga oshirish); ota-onalarga,
oʻquvchilarga, oʻqituvchilarga oʻzlarini qiziqtirgan masalalar boʻyicha maslahat berish;
tashkilotchilik (dam olish - madaniy, sport-sog’lomlashtirish faoliyatini ta’minlash), barcha maktab
tadbirlarida va tadbirlarda ishtirok etish.
Shunday qilib, ijtimoiy-pedagog kim, uning vazifalari, oʻziga xos xususiyatlari, kasbiy faoliyatidagi
kasbiy va shaxsiy fazilatlari, faoliyat yoʻnalishi toʻg’risida hamda oʻquvchi yoshlarni ijobiy-foydali
tashabbuslarni, ijodkorlikni, oʻz-oʻzini qoʻllab-quvvatlashning turli turlarini rivojlantirish, qiymat
yoʻnalishlarini shakllantirish uning asosiy faoliyati demakdir.
Pedagogik faoliyatni olib borish jarayonida oʻquvchilarning axloqiy, estetik tamoyillarini
shakllantirish, shuningdek, mehribonlik, halollik, tushunish, hurmat, bag’rikenglik, adolat, xushmuomalalik
namoyon qilish, shuningdek, mehnatga qiziqish, mehnat qobiliyatini oʻrganish jarayonida mustaqillikka
qiziqish uyg’otadigan oʻqituvchi. Oʻqituvchi bolalardagi barcha narsalarni mustaqil ravishda bajarish istagini
shakllantiradi. Oʻqituvchi bolaning mustaqil boʻlishga urinishlarini, qiyinchiliklarni yengishga yordam
beradi, mehnatsevarlikni tarbiyalaydi. Erishilgan ish bolalarga erishilgan natijalardan, boshqalarga foydali
boʻlishdan quvonch keltiradi. Oʻqituvchi bolalarni umumiy ish bilan birlashtiradi, umumiy mehnat
jarayonida bolalarda olingan ish uchun umumiy mas’uliyat, oʻz-oʻzidan va birgalikda harakat qilish va
natijaga erishish uchun birgalikda harakat qilish qobiliyati shakllanadi.
Ma’lumki, ijtimoiy oʻqituvchilarni tayyorlash va tarbiyalash faqat oliy ta’lim muassasalarida amalga
oshiriladi. Mamlakatimizda ma’naviy boylikni va jismoniy sog’lomlikni uyg’unlashtirgan insonni
tarbiyalash koʻzda tutilgan. Bugungi zamon sharoitida yosh avlodni tarbiyalash masalalari davlat faoliyatida
muhim ahamiyat kasb etdi. Ta’limni hayotning dastlabki yillaridan boshlash va bu boradagi yetakchi oʻrin
ta’lim muassasalarida faoliyat olib borayotgan pedagog xodimlarga tegishlidir. Oʻqituvchi va ijtimoiy
oʻqituvchi oʻrtasida professional faoliyatda juda koʻp umumiylik mavjud, biroq ularning vazifalari boʻyicha
farqlar mavjud. Bu ikki kasb bolalar bilan ishlashi uning oʻxshashlik jihatlarini birlashtiradi. Shu bilan birga,
ushbu mutaxassislarning professional faoliyati bir qator muhim farqlarga ega boʻlib, ular birinchi qarashda
ushbu kasblarga xos xususiyatlarini aniqlashga imkon beradi. Oʻqituvchining asosiy vazifasi oʻquvchilarni
bilim, koʻnikma va malakalar bilan qurollantirish, ta’limning tartib-qoidalar va me’yorlarga oʻrgatishdir.
Oʻqituvchi birinchi navbatda professional mahoratga, bolalarga boʻlgan muhabbatga ega boʻlishi lozim.
Dobrolyubov shunday deb yozgan edi: “Oʻqituvchi boʻlish uchun juda koʻp narsa kerak. Ideal murabbiydan
aqliy jihatdan ishonchning ravshanligi va qat’iyligi juda yuqori darajada keng qamrovli rivojlanish talab
etiladi. Oʻqituvchining tabiati har tomonlama bolaning tabiatidan ancha yuqori boʻlishi kerak”. Ustoz, ota-
onadan keyin yaxshilik va yomonlik oʻrtasidagi asosiy farqlarni asoslab beruvchi ikkinchi shaxs. Ma’lumki,
har bir inson erkinlik va huquqqa ega boʻlgan noyob, yorqin shaxsdir. “Ijtimoiy oʻqituvchi” kasbining
vakillari ham umumiy, oʻziga xos xususiyatlarga ega boʻlishi kerak. Ular insondagi ushbu erkinlik va huquq
tushunchalarini anglatish barobarida inson shaxsi uchun yuklatilgan fuqarolik burchi va vazifalarini
anglatish, ijtimoiy jamiyatning yetuk a’zosiga aylantirish ularning jamiyat oldidagi asosiy vazifasidir.
