|
PEDAGOGIK MAHORAT 3 (79) 2021Bog'liq Pedagogik mahorat 3-son 2021 yilPEDAGOGIK MAHORAT 3 (79) 2021
18
shakllantirishga imkon beruvchi pedagogik shart-sharoitlar aniqlashtirilgan va asoslangan. Oʻqituvchilik
faoliyatida boʻlajak iqtisodiyot oʻqituvchilarining axborot texnologoyalaridan foydalanishda kasbiy
tayyorgarligini shakllantirishning mezonlari aniqlangan.
F.I.Filchenkova [7] oliy ta’lim muassasalarida boʻlajak iqtisodchilarning kasbiy kompetentligini
shakllantirishni oliy ta’lim muassasalarida boʻlajak iqtisodchilarning kasbiy kompetentligini shakllantirish
modelini ishlab chiqish va tajriba asosida tekshirish maqsadi orqali quyidagicha ilmiy yangiliklarni asosladi.
Iqtisodchining kasbiy kompetentligining ta’rifi berildi. Iqtisodchining kasbiy kompetentligi - mutaxassisning
jamlangan
xarakteristikasi
boʻlib,
moliyaviy-iqtisodiy,
axborot-tahliliy,
boshqaruv-tashkiliy
kompetensiyalarni oʻz ichiga oladi va kasbiy faoliyatni amalga oshirishda sifatni ta’minlaydi. Tizimning
barcha qirralarini oʻzgartiruvchi ta’lim jarayonini texnologik tashkil etish asosida oliy ta’lim muassasalarida
boʻlajak iqtisodchilarning kasbiy kompetentligini shakllantirishning modeli ishlab chiqildi. Matematik
fanlarni oʻqitish jarayonida boʻlajak iqtisodchilarning kasbiy kompetentligini shaklantirishning pedagogik
shart-sharoitlari ajratildi:
- pedagogning kompetentligi;
- talabaning bilim olishga tayyorgarligi;
- oʻqitish mazmunining moduliga asoslangan oʻquv jarayonini uslubiy ta’minlash va fanlararo
konseptual integratsiya;
- oʻquv fanlarining mazmunida kasbiy yoʻnalganlikni hisobga oluvchi umumiy matematik fanlar
siklini oʻqitish jarayonini texnologik tashkil etish.
A.M. Pautova [3] “Iqtisod mutaxassisliklari talabalarining kommunikativ kompetentligini
rivojlantirish” mavzusini boʻlajak iqtisodiyot yoʻnalishlari mutaxassislari kommunikativ kompetentligini
ta’minlovchi pedagogik texnologiyaning mazmuni va tuzilishini ochib berish va asoslash hamda oliy ta’lim
muassasalari ta’lim jarayonida tajriba asosida tekshirish maqsadida quyidagi ilmiy yangilikni asosladi.
“Iqtisodiyot mutaxassisliklari talabalarning kommunikativ kompetenligi” tushunchasi aniqlashtirildi. Bu
shaxslararo va kommunikativ mahoratlarni namoyish qilish qobiliyati, boʻlajak kasbiy faoliyati bilan
bogʻlangan, OTMda ish yuzasidan va shaxslararo muloqotlar jarayonida namoyon boʻluvchi va zamonaviy
iqtisodiy ta’lim tendensiyalari hisobidan shakllanuvchi qimmatli noyob xislat. Bu tushuncha motivatsion
mazmunli kasbiy va baholovchi asosiy komponentlarini oʻz ichiga oladi, boʻlajak iqtisodchi mutaxassislarga
kommunikativ kompetentligi rivojlanishini ta’minlovchi pedagogik shart-sharoitlar majmuasi ochib berildi
va asoslandi. Mashg’ulotlar kompleksini ishlatish orqali kommunikativ kompetentlikni rivojlanirish
zaruriyati nazariy va tajriba asnosida asoslandi, iqtisodiyot mutaxassisliklari talabalarining kommunikativ
kompetenligini rivojlantirishni amalga oshirish pedagogik texnologiyasi OTM dagi ta’lim asosida qurilgan
va tajriba sinovdan oʻtkazildi, quyidagilarni oʻz ichiga oluvchi mezonlar tizimini ishlab chiqdi: motivatsion,
mazmunli, kasbiy va baholovchi kompetentlar, kommunikativ bilimlar va mahoratlar (past, oʻrtacha
darajadan past, oʻrtacha va oʻrtacha qiymatdan yuqori darajalar) boʻyicha aniqlanadi. Har bir mezon
boʻyicha sifat - miqdor baholarining me’yoriy na’munalari ishlab chiqiladi.
Ushbu maqolaning maqsadi iqtisodiyot uchun kasbiy tayyorgarlikning ayrim nazariy qoidalarini
rivojlantirish va uni innovatsion asosda takomillashtirish boʻyicha amaliy tavsiyalar ishlab chiqishdir.
Jumladan, tadqiqotda quyidagi vazifalar qoʻyildi va hal qilindi: iqtisodiyot uchun kasbiy tayyorgarlikning
mohiyati, konseptual apparati, prinsiplari va rolini aniqlashtirish, bilimlar iqtisodiyotini shakllantirish
modelini nazariy asoslash, bilimlar iqtisodiyoti uchun kadrlar tayyorgarligini rivojlantirishdagi muammolarni
aniqlash, iqtisodiyot uchun kadrlar tayyorgarligini rivojlantirish tendensiyalarini, uning kasbiy ta’lim
darajalaridagi muvozanatini oʻrganish, bilimlar iqtisodiyoti uchun kadrlar tayyorgarligini modernizatsiya
qilish shartlari va yoʻnalishlarini takomillashtirish boʻyicha tavsiyalar toʻplamini ishlab chiqish, bilimlar
iqtisodiyoti uchun kadrlar tayyorgarligi sifatini oshirish modelini asoslash, yosh mutaxassislarning
raqobatbardoshligi omillarini baholash usullarini ishlab chiqish, asoslash va sinovdan oʻtkazish.
Maqsadi pedagogika kolleji oʻquvchi-yoshlarida bilim va koʻnikmalarni rivojlantirishning mazmuni,
shakll va usullarini ishlab chiqish va ilmiy jihatdan asoslash, oʻquvchi-yoshlarda iqtisodiy bilim va
koʻnikmalarni rivojlantirishga yoʻnaltirilgan ilmiy-metodik tavsiyalar yaratish. Ilmiy yangiligi - pedagogika
kolleji oʻquvchi-yoshlarida iqtisodiy bilim va koʻnikmalarni rivojlantirish muammosi ilmiy pedagogik
jihatdan tahlil etilgan. Iqtisodiy tarbiyaga doir xalq pedagogikasi manbalari, Sharq mutafakkirlarining ilgor
g’oyalari aniqlandi, pedagogika kolleji oʻquvchi-yoshlarining iqtisodiy bilim va koʻnikmalarini
rivojlantirishning oʻziga xos xususiyatlari yoritildi, pedagogika kolleji oʻquvchi-yoshlarida iqtisodiy bilim va
malakalarini rivojlantirish mazmuni samarali shakl va metod vositalari aniqlandi, uning oʻziga xos tasnifi
berildi, oʻquvchi-yoshlarda iqtisodiy bilim va koʻnikmalarini rivojlantirishning samaradorligini oshirishga
xizmat qiluvchi ilmiy-uslubiy tavsiyalar berildi.
A.Sh.Saipnazarov [10] akademik litseylar matematika kursida oʻquvchilarning iqtisodiy koʻnikma va
malakalarini rivojlantirish kitobi. Maqsadi iqtisodiy yoʻnalishdagi akademik litseylarda matematika oʻqitish
https://buxdu.uz
|
| |
