|
PEDAGOGIK MAHORAT 3 (79) 2021
Pdf ko'rish
|
| bet | 326/344 | | Sana | 07.12.2023 | | Hajmi | 3,37 Mb. | | #113345 |
Bog'liq Pedagogik mahorat 3-son 2021 yilPEDAGOGIK MAHORAT 3 (79) 2021
244
Ibn Sino “Tib qonunlari” asarida kurash va jismoniy mashqlarning kishi badantarbiyasidagi oʻrni,
oʻyinning shifobaxsh xususiyatlari haqida toʻxtalgan. Kaykovus, Umar Hayyom, Abulqosim Firdavsiy,
Beruniy chavgon, nard, shaxmat, tirandozlik, qilichbozlik, chavandozlik kabi yuzlab oʻyinlar xususida yozib
qoldirgan. Alisher Navoiy asarlarida bayramlar, tantanalar, toʻylar munosabati bilan tashkil etilgan oʻyinlar
haqida koʻpgina ma’lumotlar bor. Ularda oʻyinlarning uyushtirilishi, ijrochilari, oʻtkazish qoidalari bayon
etilgan.
Mamlakatimiz mustaqillikka erishgan dastlabki kunlardan boshlab milliy qadriyatlarimiz, an’ana va
udumlarimiz, shu jumladan, xalq bayramlarini qayta tiklashga katta e’tibor qaratildi.
Shunday milliy xalq bayramlarimizdan biri bu Navroʻz hisoblanadi. Ha, Navroʻz shunchaki bayram
emas. Uning millat tarixi, falsafasi, badiiyati va san’ati, madaniyati, mifologik, diniy va dunyoviy
dunyoqarashini, ilmiy tafakkur tarzini oʻzida mujassam etgan qomusiy bir ayyom ekanligi mustaqillik
sharofati bilan tiklandi. Navroʻz hamisha barcha davrlarda ham ommaviy ravishda katta maydonlarda,
saylgohlarda zoʻr tantana bilan nishonlangan. Katta-yu kichik, yosh-u qari, erkak-u ayol – butun xalqning
ezgu niyatlari, shodiyona olqishlarining quvvati qoʻshilib, borliqni onadan tug‘ilganday tozartib,
yashnatishga xizmat qilgan. Bayramning tantana qilinishi, unda uyushtirilgan barcha oʻyin-tomoshalar,
qoʻshiq-raqslardan kutilgan muddao ham ushbu maqsadga yoʻnaltiriladi.
Mustaqillik sharofati ila bu bayram hayotda yana oʻz oʻrnini topdi, yangicha mazmun va mohiyat
kashf etdi. Chinakamiga xalq shodiyonasining tantanasiga aylandi. Prezidentimiz Sh.M.Mirziyoyev
ta’kidlaganlaridek, “Navroʻz xalqimizning ma’naviy qiyofasini va pokiza his tuyg‘ularini, oʻlmas ruhi va
madaniyatini oʻzida yorqin namoyon etadigan eng koʻhna, eng sevimli, chinakam milliy ayyomimizdir.
Navroʻzning oʻlmas ruhi va boqiy falsafasi biz bugun bunyod etayotgan Yangi Oʻzbekiston g‘oyasi bilan
uyg‘un va hamohangdir”.
Navroʻz nafaqat tabiatning oʻzgarishi, yasharishi, balki inson qalbi, ruhiyati va tafakkur tarzining ham
yangilanishidir. Inson tabiatni anglash orqali, oʻzligi, “men”ligini kashf etadi, qalbida oʻziga ishonch, ertangi
kun umidi uyg‘onadi. Shuning uchun ham bu bayram hamma davrlarda ham tinchlik, osoyishtalik, totuvlik,
doʻstlik, yurtga, ona tabiatga mehr-muhabbatning taronasi, har insonning oʻz xalqi, uning tarixi va
madaniyatiga boʻlgan hurmatining nishonasi boʻlib kelgan. Endilikda oʻzining teran mohiyati hamda chuqur
falsafasi, yasharish va yangilanish pallasi, sharqona yangi yilning debochasi sifatida hayotimizda alohida
oʻrin egalladi. Navroʻz bilan bog‘liq tadbirlar, kurash, koʻpkari, poyga kabi koʻplab xalq milliy oʻyinlari,
folklor namunalari, rasm-rusmlar, urf-odatlar, qadriyatlar tiklandi va ular yoshlarni milliy hamda
umumbashariy g‘oyalar ruhida tarbiyalashda muhim ahamiyat kasb etmoqda.
Qadimiy tarixga ega boʻlgan xalq milliy oʻyinlari oʻzining jozibasi, rango-rangligi, aqliy, axloqiy,
jismoniy, estetik va ruhiy tarbiyadagi oʻrni bilan beqiyos ahamiyatga ega. Ular hech qachon shunchaki
ermak boʻlmagan, balki kishining goʻdaklikdan oʻsib-ulg‘aygunicha eng muhim tarbiya vazifasini oʻtagan.
Murg‘ak bola qatnashgan oʻyinlar orqali hayot voqealari, tabiat hodisalari, soʻz qudrati, insoniy
munosabatlar oʻrgatilgan. Xususan, “Besh tosh”, “Pichoq”, “Jambul”, “Yong‘oq merganlik”, “Varrak”,
“Ovchi”, “Mindi”, “Arqon tortish”, “Chillak” kabi oʻyinlar kurashishni oʻrgatadi, aqlni charxlaydi. Oʻz-
oʻzini anglashni, xatolarni tuzatish tuyg‘usini shakllantiradi. Jamoaviylik tuyg‘usini hech narsa
oʻyinlarchalik singdira olmaydi.
Xalq an’anaviy milliy oʻyinlari nomoddiy madaniy merosga kiradi. Shunday boʻlgach, uzoq
ajdodlarimiz yaratgan va bizgacha “suyak surib” yetib kelgan xalq milliy oʻyinlarini izlamoq, topmoq, qayta
tiklab, yosh avlod kamoloti uchun joriy etmoq har bir vatanparvar yosh-u keksaning, ziyoli-yu ishchining
burchiga aylansa, ma’naviy, madaniy, ruhiy qudratimiz yanada kuchli, baquvvat boʻladi.
|
| |
