7
Rasm 2.1.3 b
da M12 va M16 rezba uchun teshik yo‘nish va 1,5x45
o
faska kesishga
mo‘ljallangan moslanuvchan murakkab asbob parma- zenkovka ko‘rsatilgan. Unda o‘rnatiladigan
zenkovka va xalqa parmaga kiydirilib, parma uchidan kerakli uzunlikda vintlar yordamida qotiriladi.
Standart parma (2) sanga turdagi zenkovka (1) ga o‘rnatiladi. Sanga qo‘ndog‘i esa uch kulachokli
parma patroniga o‘rnatiladi va unda parma zenkovka orqali mahkamlanadi.
Moslanuvchan parma-zenkovka konstruktsiyasi
rasm 2.1.3 d
da ko‘rsatilgan. Zenkovka (2)
yopishtirib o‘rnatiladigan keskich-kallak ko‘rinishida bajarilgan. Keskichlar (3) shunday
joylashtirilganki, bunda ular qirindilar ariqchasiga kirib parma lentochkalarini bantab turadi. Asbobni
qayta rostlashda kesish kallagi parma (4) da kerakli masofaga o‘rnatilib vint (1) yordamida qotiriladi.
Silindrik ishchi qismining radial tepishi butun uzunligi bo‘yicha 0,02 mm dan oshmasligi kerak.
Kesish qirralarining o‘q bo‘yicha tepishi 0,02 mm dan oshmasligi kerak.
25 mm dan katta bo‘lgan diametrdagi teshiklarni parmalash uchun yig‘ma qanotli silindrik
qo‘ndoqli, tezkesar po‘lat plastinkali parmalar qo‘llanadi. Rostlash gaykasi asbob uzunligini rostlash
imkonini beradi. 2–3 diametr uzunligidagi teshiklarga ishlov berishda ishlov berish mahsuldorligini va
asbob chidamliligini oshirish imkonini beruvchi qattiq qotishmali parmalar qo‘llaniladi. Odatdagi
parmalarga nisbatan ular kichik uzunlikga, yuqori geometrik va konstruktsion parfetrlarga ega.
Razvyortkalar.
Diametri 10…32 mm teshiklarni rzvyortkalash uchun yuqori aniqlikda
bajarilgan konussimon qo‘ndoqli standart konstrutsiyadagi tezkesar va qattiq qotishmalardan
tayyorlangan razvyortkalar qo‘llanadi. Silindrik lentochkalarining razvyortka o‘qiga nisbatan radial
chetga chiqishi, 0,01 mm dan diametri 30 mm dan katta razvertakalar uchun esa 0,015 mm dan, bosh
kesish qirralarining normal bo‘yicha chetga chiqishlari 0,02…0,03 mm dan oshmasligi kerak.
Diametri 25…50 mm teshiklarni razvyortkalash uchun yuqori aniqlikda tayyorlangan o‘rnatiladigan
standart razvyortkalar qo‘llanadi. Diamerti 52..145 mm teshiklarni razvyortkalash uchun yig‘ma
o‘rnatiladigan qattiq qotishma razvyortkalari qo‘llanadi. Diametri 5..150 mm ga teng yuqori
aniqlikdagi teshiklarga ishlov berish uchun qattiq qotishmalardan tayyorlangan bir qirrali razvyortkalar
qo‘llaniladi, ular po‘lat zagotovkalarga ishlov berishda g‘adir- budurligi Ra=0,2…0,8 mkm, cho‘yan
va rangli metallarga ishlov berishda Ra=0,2…0,4 mkm tozalikdagi teshiklar olish imkonini beradi.
Diametri 5…10 mm dumli yaxlit razvyortkalarda yopishtirilgan qattiq qotishmali pichog‘i va
yo‘naltiruvchilari bo‘ladi. Pichoqlar ikkita vintlar yoki ikkita ponasimon vtulkalar va vintlar
yordamida mahkamlanadi.
O‘rnatiladigan 80…250 mm li razvyortkani ichki o‘rnatish konusi 1:30 bo‘lib, korpusga
yopishtirilgan uch juft qattiq qotishmadan tayyorlangan yo‘naltiruvchilari bilan tayyorlanadi.
Yopishtirilgan qattiq qotishmalarning kesish pichoqlari razvyortka korpusidan bo‘lak holda
charxlanadi. Bunday razvyortkalar yuqori aniqlikdagi teshiklarga ishlov berishda, mehnat sarfini 3
marta va tannarxini 2 – 3 marta kamaytiradi.
