• Hayotning asosi – suvning xususiyatlari
  • Tabiatda suvning ahamiyati




    Download 66,04 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet118/157
    Sana01.02.2024
    Hajmi66,04 Mb.
    #150134
    1   ...   114   115   116   117   118   119   120   121   ...   157
    Bog'liq
    7-sinf KIMYO 2022

    Tabiatda suvning ahamiyati
    Tabiatda suv nima uchun kerak?
    Suv Yerdagi turli xil mexanizmlar va jarayonlarda ishti-
    rok etadi. Uning ahamiyatini tasdiqlovchi ba’zi faktlar: 
    – suv aylanishi tufayli hayvonlar va o‘simliklarning hay-
    oti va mavjudligi uchun juda zarur bo‘lgan namlik hosil bo‘-
    ladi; 
    – dengiz va okeanlar, daryolar va ko‘llar yaqin-atrofdagi 
    hududlarning iqlimiga bevosita ta’sir qiladi; 
    – suv yuqori issiqlik quvvatiga ega, buning natijasida 
    sayyorada qulay harorat rejimi ta’minlanadi; 
    – suv fotosintez jarayonida ishtirok etadi (usiz o‘simliklar 
    karbonat angidridni kislorodga aylantira olmaydi va biz toza 
    havodan nafas ololmas edik).
    Bir so‘z bilan aytganda, suvsiz ekotizim (hayvonlar, qushlar, o‘simliklar) bo‘lmaydi, usiz 
    iqlim qanday bo‘lar edi – tasavvur qilish qiyin. Sayyorada mavjud bo‘lgan barcha hayot 
    asosan suv tufayli shakllanadi.
    Hayotning asosi – suvning xususiyatlari
    Suvning kimyoviy tarkibi H
    2
    O. Kimyoviy birikmasining g‘ayrioddiy xossalari hayot uchun 
    zarur bo‘lgan barcha sharoitlarni yaratadi: 

    uning issiqlik sig‘imi 0 dan 37 darajagacha bo‘lgan diapazonda pasayib, keyin ortib 
    boradi (issiqqonli hayvon turlarini belgilovchi xususiyat); 

    zichlikdagi o‘zgarishlar, ular 4 darajagacha sovitish bilan ortadi, keyin esa keyingi 
    sovitish bilan kamayadi (bu xususiyat sovuq havoda suv havzalarida yashovchi tirik 
    organizmlar hayotini saqlab qoladi); 

    bir vaqtning o‘zida uchta agregat holatida mavjudligi;

    suvning deyarli hamma narsani eritib yuborish qobiliyati. 
    Oxirgi sifat tufayli ichimlik suvi har doim erigan moddalarni o‘z ichiga oladi. U bilan birga 
    foydali mineral tuzlar va elementlar tanaga kiradi: kalsiy, yod, magniy, ftor, brom, selen va 
    boshqalar. Ichimlik suvining tarkibi va xossalari ularning miqdori va nisbatiga bog‘liq.
    Eng keng tarqalgan 
    modda suvsiz Yerda tirik 
    organizmlarning mavjud 
    bo‘lishi ilojsiz mumkin 
    emas edi. Inson, hayvon va 
    o‘simliklar faqat suv tufayli 
    yashash mumkin.


    132

    Download 66,04 Mb.
    1   ...   114   115   116   117   118   119   120   121   ...   157




    Download 66,04 Mb.
    Pdf ko'rish