|
Tabiatda suvning ahamiyati Pdf ko'rish
| bet | 118/157 | Sana | 01.02.2024 | Hajmi | 66,04 Mb. | | #150134 |
Bog'liq 7-sinf KIMYO 2022Tabiatda suvning ahamiyati
Tabiatda suv nima uchun kerak?
Suv Yerdagi turli xil mexanizmlar va jarayonlarda ishti-
rok etadi. Uning ahamiyatini tasdiqlovchi ba’zi faktlar:
– suv aylanishi tufayli hayvonlar va o‘simliklarning hay-
oti va mavjudligi uchun juda zarur bo‘lgan namlik hosil bo‘-
ladi;
– dengiz va okeanlar, daryolar va ko‘llar yaqin-atrofdagi
hududlarning iqlimiga bevosita ta’sir qiladi;
– suv yuqori issiqlik quvvatiga ega, buning natijasida
sayyorada qulay harorat rejimi ta’minlanadi;
– suv fotosintez jarayonida ishtirok etadi (usiz o‘simliklar
karbonat angidridni kislorodga aylantira olmaydi va biz toza
havodan nafas ololmas edik).
Bir so‘z bilan aytganda, suvsiz ekotizim (hayvonlar, qushlar, o‘simliklar) bo‘lmaydi, usiz
iqlim qanday bo‘lar edi – tasavvur qilish qiyin. Sayyorada mavjud bo‘lgan barcha hayot
asosan suv tufayli shakllanadi.
Hayotning asosi – suvning xususiyatlari
Suvning kimyoviy tarkibi H
2
O. Kimyoviy birikmasining g‘ayrioddiy xossalari hayot uchun
zarur bo‘lgan barcha sharoitlarni yaratadi:
•
uning issiqlik sig‘imi 0 dan 37 darajagacha bo‘lgan diapazonda pasayib, keyin ortib
boradi (issiqqonli hayvon turlarini belgilovchi xususiyat);
•
zichlikdagi o‘zgarishlar, ular 4 darajagacha sovitish bilan ortadi, keyin esa keyingi
sovitish bilan kamayadi (bu xususiyat sovuq havoda suv havzalarida yashovchi tirik
organizmlar hayotini saqlab qoladi);
•
bir vaqtning o‘zida uchta agregat holatida mavjudligi;
•
suvning deyarli hamma narsani eritib yuborish qobiliyati.
Oxirgi sifat tufayli ichimlik suvi har doim erigan moddalarni o‘z ichiga oladi. U bilan birga
foydali mineral tuzlar va elementlar tanaga kiradi: kalsiy, yod, magniy, ftor, brom, selen va
boshqalar. Ichimlik suvining tarkibi va xossalari ularning miqdori va nisbatiga bog‘liq.
Eng keng tarqalgan
modda suvsiz Yerda tirik
organizmlarning mavjud
bo‘lishi ilojsiz mumkin
emas edi. Inson, hayvon va
o‘simliklar faqat suv tufayli
yashash mumkin.
|
| |