|
Xakerlik hujumi qanday oqibatlarga olib
Pdf ko'rish
|
| bet | 180/382 | | Sana | 22.11.2023 | | Hajmi | 132,8 Mb. | | #103163 |
Bog'liq IAT 9-sinf Talabalar-uchun-darslikXakerlik hujumi qanday oqibatlarga olib
keladi?
Xakerlik hujumi oqibatida barcha maʼlumotlaringizni
yoʻqotishingiz mumkin. Chunki xakerlar koʻpincha fayllarni
oʻchirib tashlaydi yoki oʻzgartiradi. Kompaniyalarda esa
mijozlar yoki buyurtmalar haqidagi maʼlumotlarning
oʻgʻirlanishi yoki oʻchirilishi yoxud oʻta maxfiy maʼlumotlarning
sizib chiqishi voqelikda xavfsizlikka oid ulkan muammolarni
keltirib chiqarishi mumkin.
Oqibatlardan biri – maxfiylikning zaiflashuvi boʻlishi
mumkin. Kompyuterni buzib kirgan xakerlar undagi barcha
ma’lumotlarni koʻra olishi mumkin. Hozirgi kunda insonlar
hayotining aksariyat shaxsiy, professional va moliyaviy sohalari
internetga koʻchgani sababli, pul yoki axborot yoʻqotishdan
koʻra kattaroq xavf mavjud. Elektron pochtangiz yoki ijtimoiy
tarmoqdagi akkauntingiz va shaxsiy fotosuratlaringizga kira
olgan xaker maxfiyligingizni juda tez barbod qilishi mumkin.
8.05-SAVOL
Ehtimol, kibermakonda oʻz shaxsiy burchagingiz boʻlsa
kerak. Siz u yerda qanday ma’lumotlar himoyalanishi
kerakligini bilishingiz kerak. Chunki ular sizning
axborot
resurslaringizdir.
Elektron jadval yoki 8.01-jadvaldagi matritsadan
foydalangan holda kompyuteringizda yoki internetda
saqlanadigan har xil turdagi maʼlumotlar roʼyxatini tuzing.
Masalan, shaxsiy yozishmalar, fotosuratlar, ishchi hujjatlar,
shaxsiy maʼlumotlar, onlayn xizmatlar uchun ishlatadigan
barcha parollaringiz va boshqalar. Har bir maʼlumot
turi siz uchun qanchalik ahamiyatli ekani haqida oʻylab
koʻring. Eng koʻp ahamiyatga ega axborot turlarini “Yuqori
daraja”, eng kam ahamiyatlisini “Past daraja” va ular
oʻrtasidagilarni “Oʻrta daraja” deb belgilang.
Maʼlumotning muhimligi uni vaqt yoki pulga almashtirish
xarajatlari yoki uning boy berilishi obro‘yingizga qanday
taʼsir qilishi bilan oʻlchanishi mumkin. Masalan, har
qanday elektron xatlaringiz yoki fotosuratlaringiz
internetda tarqalib ketishi mumkin.
8.06-SAVOL
Oʻzingiz shugʻullanadigan onlayn faoliyat uchun xuddi shu
mashqni bajaring. Masalan, siz onlayn banking xizmatlari,
xaridlar yoki ijtimoiy tarmoqlardan foydalanishingiz
mumkin. Bu safar ularga begona shaxsning ruxsatsiz
kirishi bilan bogʻliq ehtimoliy sarf-xarajatlardan kelib
chiqib, ularning har birini alohida qiymat bilan belgilang.
Oʻzingizdagi xavfni baholash uchun 8.01-jadvalga
oʻxshagan jadval tuzing. Kompyuteringizdagi mavjud
maʼlumot turlarini va kompyuteringizni nima maqsadda
ishlatishingiz haqida oʻylab koʻring. Soʻng oʻz xavfingiz
darajasini baholash uchun quyida rang bilan ajratilgan
katakchalar ichiga yozib chiqing.
Siz oʻquv materiallari, bank rekvizitlari, parollar, yuklab
olingan musiqa, fotosuratlar kabi ma’lumotlarni
kiritishingiz mumkin, lekin boshqa narsalar haqida ham
oʻylab koʻring.
|
| |
