A s daminov, B. S. Salimov




Download 4,99 Mb.
Pdf ko'rish
bet17/100
Sana13.05.2024
Hajmi4,99 Mb.
#228396
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   100
Bog'liq
zoologiya

VAZIFA 
 
 
1.
Jadval, tarqatma material va qo‘llanmalardan foydalanib, bulutlarning
morfologik tiplari (askon, sikon va leykon) bilan tanishib chiqish va rasmini 
chizish 
2.
Bulutlarning ektoderma, tashqi va ichki tuzilishini o‘zgartirishini o‘rganish 
va rasmini chizish 
3.
Badyaga bulutining umumiy ko‘rinishi bilan tanishib chiqish 
4.
Badyaga bulutining ignachalarini chizish 
Bulutlar ko‘p hujayrali hayvonlar orasida eng sodda tuzilishga ega bo‘lgan, 
faqat suv muhitida yashashga moslashgan organizmlardir.
Bulutlar tuzilishi jihatidan nihoyatda o‘ziga xos xarakterga ega bo‘lib, yaqin 
vaqtlargacha ularni hayvonot yoki o‘simliklar olamiga mansub ekanligini aniqlash 
qiyin bo‘lgan. Faqat XVIII asrning o‘rtalariga kelib, bulutlar chuqur va to‘la 
o‘rganilishi tufayli hayvonot olamiga mansub ekanligi aniqlandi. 
1. Bulutlarda sodda (tuban) ko‘p hujayrali organizmlar bo‘lib, ularda hali to‘qima, 
maxsus organlar va nerv sistemasi shakllanmagan. 
Bulutlar yakka-yakka va ko‘pincha yoki kolonial holda o‘troq hayot 
kechiruvchi hayvonlardir.Ular odatda dengiz va okeanlarda, ba’zi vakillari 
chuchuk suvlarda tarqalgan. Tanasi sirtqi tomondan epitelial, ichki tomondan 
yoqali-hivchinli hujayralar-xoanatsitlar bilan qoplangan.Ikkala qavat orasida 
mezogleya mavjud. Bulutlarni butun tanasi g‘ovak bo‘lib, g‘ovaklardan kirgan suv 
paragastral bo‘shliqqa tushadi.U erdan esa oskulum orqali chiqib ketadi. 
Yoqasimon hujayralarning xivchinlari yordamida suv harakatga keladi. 
Bulutlar suv-kanal sistemalarining murakkablashishiga qarab 3 ta 
morfologik tipga bo‘linadi: askanoid, sikanoid va leykonoid. 
1.
Askanoid tipida tuzilgan bulutlarda pora (g‘ovak) lar bevosita xoanatsit 
hujayralar bilan qoplangan paragastral bo‘shliqqa ochiladi. 


23 
2.
Sikonoid tipida tuzilgan bulutlarda olib keluvchi kanallar xoanatsit 
hujayralar bilan qoplangan radial kanallarga, ular esa paragastral bo‘shliqqa 
ochiladi. 
3.
Leykonoid tipida tuzilgan bulutlar eng murakkab bo‘lib, xoanatsit hujayralar 
bilan qoplangan kameralar tana devorida joylashgan bo‘ladi.Kameralar 
o‘zaro, tashqi muhit va paragastral bo‘shliq bilan murakkab kanallar 
sistemasi orqali birlashgan bo‘ladi; 
II.Sxemada ektoderma qavatini hosil qiluvchi yassi cho‘zinchoq hujayralar-
pikanatsitlar va poralarni hosil qilib turuvchi hujayralar-poratsitlarni solishtirib 
ko‘ring va rasmini chizing. Entodermani hosil qiluvchi –yoqali hivchinli 
hujayralar-xoanatsitlarni ,mezogleyada joylashgan yirik tuxum hujayralari, 
cho‘zinchoq skleroblast va amyobasimon arxeotsit hujayralarni toping. 
Skleroblastlar, ignachalarspikulalar hosil bo‘ladi. 
Arxeotsitlar organizmning “zapas” qismlari bo‘lib, har xil hujayralarga 
aylanishi mumkin.Organizmning qaeri jarohatlansa shu hujayra hisobiga tiklanadi. 
III. Badyaga bulut chuchuk suvlarda yashovchi organizm bo‘lib, tanasining shakli 
turli-tuman bo‘ladi. Odatda koloniya bo‘lib, yashaydi, tanasi shilimshiq bo‘lib, 
qo‘lansa hid kelib turadi.Bodyagani sirtida bir necha oskulumlar ham ko‘rinib 
turadi.Oskulumlarlar soni qancha bo‘lsa, koloniyada shuncha individ bor 
hisoblanadi. 
IV. Maxsus tayyorlangan preparatni mikroskopning kichik ob’ektivi ostida 
kuzating. Mikroskop ostida bir-biriga yopishgan va kremniy moddasidan tashkil 
topgan 
bulut 
ko‘rinadi.Rasmini 
chizib 
qo‘ying. 
8- rasm. Bulutning morfologik tuzilishi: 
1-оskulyum; 2-poralar; 3-skelet ignachalari; 
4-pinaкоsitlar (tashqi qavat); 5-хоаnositlar; 
6-kollentidlar; 7-porosit (pora hosil qiluvchi 
hujayra); 8-bo’shliq 

Download 4,99 Mb.
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   100




Download 4,99 Mb.
Pdf ko'rish