• Kerakli jixozlar: Turli infuzoriyalarning tuzilishini aks ettiruvchi jadvallar, mikroskop, pichan ivitmasidan tayyorlangan kultura, mikropreparat. V A Z I F A
  • Infuzoriyalar tipik vakili parametsiya
    		•

    A s daminov, B. S. Salimov




    Download 4,99 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet13/100
    Sana13.05.2024
    Hajmi4,99 Mb.
    #228396
    1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   100
    Bog'liq
    zoologiya

    3-M A SH G‘ U L O T
     
    Mavzu: Sinf - infuzoriyalar
    Darsning maqsadi:
    Eng sodda hayvonlar tipining yuqori darajada taraqqiy 
    etgan sinfi infuzoriyalarning tuzilishi va xarakterli xususiyatlari bilan tanishib chiqish.
    Kerakli jixozlar:
    Turli infuzoriyalarning tuzilishini aks ettiruvchi jadvallar, 
    mikroskop, pichan ivitmasidan tayyorlangan kultura, mikropreparat.
    V A Z I F A 
     
     
    1.
    Bir tomchi ko‘lmak suvdan vaqtincha preparat tayyorlab, eng keng tarqalgan 
    infuzoriya parametsiya – Paramecium caudatum – ni topish. Uni shakli, harakatini 
    kuzatish. Tuzilishini sxemasini chizish.
    2.
    Infuzoriyalarning ko‘payish usullarini o‘rganish va jinsiy ko‘payish sxemasini 
    chizish. 
    3.
    Tayyor preparat yordamida parazit infuzoriya Balantidiya – Balantidium coli 
    tuzilishi bilan tanishib chiqish va rasmini chizish.
    4.
    Simbiont infuzoriyalardan kavshovchi xayvonlarning oshqozonida yashovchi 
    ofrioskoletsidlarni tayyor preparatini mikroskop ostida kuzatish. Rasmini chizish.
    Infuzoriyalar shaklining doimiy bo‘lishi, yadrolar dualizimi (katta va kichik 
    yadrolar) ning mavjudligi, harakat organellalari vazifasini kiprikchalarning o‘tashi 
    xarakterlidir. Undan tashqari kiprikli infuzoriyalarning qolgan organoidlari ham bir 
    muncha murakkab tuzilgan. Hozirgi vaqtda infuzoriyalarining mingdan ortiq turi 
    fanga ma’lum. Ularning bir qanchasi dengiz va okeanlarda, ko‘pchiligi turli chuchuk 
    suvlarda va nam tuproqlarda hayot kechirsa, ba’zi turlari odam va xayvonlarda 
    parazitlik qiladi, ba’zilari esa simbiont holatda hayot kechiradilar.
    Infuzoriyalar tipik vakili parametsiya 
    (tufelka) – P. caudatum bilan tanishish 
    uchun parametsiyalar ko‘paytirilgan ifloslangan suvdan bir-ikki tomchi olib buyum 
    shishachasiga tomiziladi. Harakatlanib yurgan tufelkalarning tezligini biroz 
    pasaytirish uchun ustiga 2-3 ta paxta tolasi qo‘yib, qoplag‘ich oyna bilan yopiladi. 
    Dastavval mikroskopning kichik ob’ektivi yordamida tufelkaning shakli va harakatini 
    kuzating. So‘ngra bironta tufelkani harakati va tuzilishini katta ob’ektiv yordamida 
    o‘rganing. Tufelkaning tanasining chetida kiprikchalarning harakatini ko‘rish. 
    Tufelkani og‘iz oldi chuqurchasi (peristomani)ni toping. Peristomani o‘rab turgan 
    tukchalarning biroz yug‘on va uzunligiga e’tibor bering. Sitoplazmada ozuqa 
    vakuolalari yaxshi ko‘rinadi. Tanasining ikki tomonidagi qisqaruvchi vakuolalarining 
    ishini kuzating. Markaziy rezervuar qisqargan vaqtda vakuolalarga olib keluvchi 
    kanallar yaxshi ko‘rinadi. Oldingi va keyingi kanallar navbat bilan qisqarib turadi. 
    Suv temperaturasi 16
    0
    S bo‘lganda vakuolalar minutiga uch marotaba qisqaradi.
    Tufelkaning markazida ikkita yadrosi joylashgan bo‘lib, loviya shaklidagi katta 
    yadrosi makronukleus va yumaloq kichik yadrosi mikronukleus deyiladi. Tufelkaning 

    19 
    yadrolarini va ektoplazmasida joylashgan himoya funksiyasini bajaruvchi maxsus 
    organellalari – trixotsistalarni ko‘rish uchun preparatga 1% sirka kislotasining 
    eritmasi va metilen yashil eritmasi bilan ta’sir qilish kerak. Bunda infuzoriyalar sirka 
    kislotasi ta’sirida trixotsistlarini chiqarib tashlaydilar, metilen yashili esa yadrolarni 
    bo‘yaydi. Trixotsistlar va yadrolarni kuzating va tufelkaning rasmini chizing.

    Download 4,99 Mb.
    1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   100




    Download 4,99 Mb.
    Pdf ko'rish