A s daminov, B. S. Salimov

Download 4,99 Mb. Pdf ko'rish
bet	13/100
Sana	13.05.2024
Hajmi	4,99 Mb.
	#228396

1 ... 9 10 11 12 13 14 15 16 ... 100

Bog'liq
zoologiya

Kerakli jixozlar: Turli infuzoriyalarning tuzilishini aks ettiruvchi jadvallar, mikroskop, pichan ivitmasidan tayyorlangan kultura, mikropreparat. V A Z I F A
Infuzoriyalar tipik vakili parametsiya

3-M A SH G‘ U L O T

Mavzu: Sinf - infuzoriyalar
Darsning maqsadi:
Eng sodda hayvonlar tipining yuqori darajada taraqqiy
etgan sinfi infuzoriyalarning tuzilishi va xarakterli xususiyatlari bilan tanishib chiqish.
Kerakli jixozlar:
Turli infuzoriyalarning tuzilishini aks ettiruvchi jadvallar,
mikroskop, pichan ivitmasidan tayyorlangan kultura, mikropreparat.
V A Z I F A

1.
Bir tomchi ko‘lmak suvdan vaqtincha preparat tayyorlab, eng keng tarqalgan
infuzoriya parametsiya – Paramecium caudatum – ni topish. Uni shakli, harakatini
kuzatish. Tuzilishini sxemasini chizish.
2.
Infuzoriyalarning ko‘payish usullarini o‘rganish va jinsiy ko‘payish sxemasini
chizish.
3.
Tayyor preparat yordamida parazit infuzoriya Balantidiya – Balantidium coli
tuzilishi bilan tanishib chiqish va rasmini chizish.
4.
Simbiont infuzoriyalardan kavshovchi xayvonlarning oshqozonida yashovchi
ofrioskoletsidlarni tayyor preparatini mikroskop ostida kuzatish. Rasmini chizish.
Infuzoriyalar shaklining doimiy bo‘lishi, yadrolar dualizimi (katta va kichik
yadrolar) ning mavjudligi, harakat organellalari vazifasini kiprikchalarning o‘tashi
xarakterlidir. Undan tashqari kiprikli infuzoriyalarning qolgan organoidlari ham bir
muncha murakkab tuzilgan. Hozirgi vaqtda infuzoriyalarining mingdan ortiq turi
fanga ma’lum. Ularning bir qanchasi dengiz va okeanlarda, ko‘pchiligi turli chuchuk
suvlarda va nam tuproqlarda hayot kechirsa, ba’zi turlari odam va xayvonlarda
parazitlik qiladi, ba’zilari esa simbiont holatda hayot kechiradilar.
Infuzoriyalar tipik vakili parametsiya
(tufelka) – P. caudatum bilan tanishish
uchun parametsiyalar ko‘paytirilgan ifloslangan suvdan bir-ikki tomchi olib buyum
shishachasiga tomiziladi. Harakatlanib yurgan tufelkalarning tezligini biroz
pasaytirish uchun ustiga 2-3 ta paxta tolasi qo‘yib, qoplag‘ich oyna bilan yopiladi.
Dastavval mikroskopning kichik ob’ektivi yordamida tufelkaning shakli va harakatini
kuzating. So‘ngra bironta tufelkani harakati va tuzilishini katta ob’ektiv yordamida
o‘rganing. Tufelkaning tanasining chetida kiprikchalarning harakatini ko‘rish.
Tufelkani og‘iz oldi chuqurchasi (peristomani)ni toping. Peristomani o‘rab turgan
tukchalarning biroz yug‘on va uzunligiga e’tibor bering. Sitoplazmada ozuqa
vakuolalari yaxshi ko‘rinadi. Tanasining ikki tomonidagi qisqaruvchi vakuolalarining
ishini kuzating. Markaziy rezervuar qisqargan vaqtda vakuolalarga olib keluvchi
kanallar yaxshi ko‘rinadi. Oldingi va keyingi kanallar navbat bilan qisqarib turadi.
Suv temperaturasi 16
0
S bo‘lganda vakuolalar minutiga uch marotaba qisqaradi.
Tufelkaning markazida ikkita yadrosi joylashgan bo‘lib, loviya shaklidagi katta
yadrosi makronukleus va yumaloq kichik yadrosi mikronukleus deyiladi. Tufelkaning

19
yadrolarini va ektoplazmasida joylashgan himoya funksiyasini bajaruvchi maxsus
organellalari – trixotsistalarni ko‘rish uchun preparatga 1% sirka kislotasining
eritmasi va metilen yashil eritmasi bilan ta’sir qilish kerak. Bunda infuzoriyalar sirka
kislotasi ta’sirida trixotsistlarini chiqarib tashlaydilar, metilen yashili esa yadrolarni
bo‘yaydi. Trixotsistlar va yadrolarni kuzating va tufelkaning rasmini chizing.

Download 4,99 Mb.

1 ... 9 10 11 12 13 14 15 16 ... 100

Download 4,99 Mb.

Pdf ko'rish