Nikohdan tashqari munosabatlarning kelib
chiqish sabablari
Keyingi yillarda nikohdan tashqari jinsiy munosabat
larning birmuncha ko‘payganligi kuzatilmoqda. Shuning
uchun uni keltirib chiqaradigan asosiy sabab va omillar
ustida qisqacha to ‘xtalib o ‘tishga harakat qilamiz. Chunki
har bir ko‘ngilsiz oqibatni bartaraf etish, uning oldini
olish aw alo uni keltirib chiqaradigan sababni bilishga
bog'liqdir. Sabablar esa quyidagilardan iborat.
208
1. Turmush o ‘rtog‘i bilan jinsiy hayotdan qoniqmaslik:
■ ehtiyojlarning mos kelmasligi;
■ bilim, ko‘nikma va malakalar orasida katta ta
fovut mavjudligi;
■ turmush o ‘rtog‘ining
kasalligi, erkakdagi jinsiy
ojizlik, ayollarda uchraydigan frigidlik — jinsiy
sovuqlik va hokazolar.
2. Turmush o ‘rtog‘iga nisbatan muhabbat hislari (sim-
patiya yoki umuman, qarama-qarshi jins vakillariga
nisbatan bo‘ladigan ijobiy hislar) ning yo‘qligi;
■ majburan turmush qurish (turmushga chiqish yoki
uylanish);
■ moddiy qiziqish, boylikka uchib oila qurish;
■ sovchilar orqali shoshilinch oila qurish.
3. Turmush o ‘rtog‘idan to‘yinish. Bu hoi
turmush
qurgandan so‘ng 2—3 yil o ‘tgach ortadi. Ko‘pincha
bu turmush o‘rtog‘ming jinsiy hayotga ijodiy yon-
doshmasligi asosida yanada kuchayishi mumkin.
4. 0 ‘zga ayol yoki o‘zga erkakni sevib qolish natijasida.
5. Moddiy, iqtisodiy, ish yuzasidan tobeligi asosida
sodir bo‘ladigan xiyonat (masalan, kotibalar o ‘z
boshliqlari bilan, yosh artistlar aktyorlar rejissyor-
postanovkachi, badiiy rahbar bilan, aspirantlar ilmiy
rahbarlari bilan).
6. Ilgarigi do'stlari bilan bo‘ladigan xiyonat.
7. Spirtli ichimliklar ta’sirida ro‘y beradigan xiyonat.
8. Begona bilan aloqa qanday boMishiga qiziqish nati
jasida ro‘y beradigan xiyonat.
9. Bir-biriga achinish natijasida ro'y beradigan xiyonat.
Bunday hollarda erkak kishi hayotidan, oilasidan,
xotinidan nolib o‘zini bevafo xotinning va baxtsiz
taqdirning qurboni qilib ko‘rsatadi va o'zga ayolda
o ‘ziga nisbatan achinish hislarini paydo qiladi.
Shunda ayol erkakka achinsa, rahm qilsa, erkak il-
timos qilsa xiyonatga osongina qo'l uradi.
10.0 ‘zining kimligini o ‘zgalarga
ko‘z-ko‘z qilish,
ko’rsatib qo‘yish tufayli ro‘y beradigan xiyonat.
Bunda shaxs do‘stlari orasida obro' — orttirishni
maqsad qilib qo‘yadi va ko‘zlagan kishisini o ‘ziga
jazman qilib oladi. Bunday kishi uchun jazmanning
estetik tomonlari emas, balki ularning soni muhim
hisoblanadi. Ba’zi shaxslar hatto maxsus bloknot
209
tutib, qancha jazman bilafv birga bo‘lganini ham
hisobga olib borishadi.
11. Oiladagi psixologik kelishmovchilik oqibatida er yo
ki xotin bir-biridan soviy boshlaydi. Shunda ulardan
biri yoki ikkalasi ham xiyonat yo‘liga kiradi.
12. Erning xotiniga yoki ayolning eriga jahl qilishi,
alamini olish maqsadida o ‘zga odam bilan birga
bo'lishi. Bu mazmunan psixologik kelishmovchilik-
larning bir ko‘rinishi bo‘lsa-da, keltirib chiqargan
sabablari bo'yicha tubdan farq qiladi
13. 0 ‘ziga xos axloqiy
qarashlar asosida yuzaga ke-
ladigan xiyonat. Oilada o ‘zini nihoyatda erkin
tutish va xohlagan
vaqtda xohlagan odami bilan
jinsiy aloqada bo ‘lish va bu ishga tabiiy hoi
sifatida qarash. Bu qarashlar ko'pincha yoshlik-
dan, yaqin kishilari ta ’sirida shakllanadi va oila
qurgandan keyin ham uning xulq-atvoriga o'zining
ta ’sirini
ko'rsataveradi. Bu ko‘proq erkaklarda
uchraydi. Shahar sharoitida esa ayollar o'rtasida
yetarlicha kuzatiladi. Buning ikki xil: yashirin va
oshkor ko‘rinishlari mavjud.
14. Er yoki xotindan birining uzoq muddat oiladan
chetda yashashi, ularning birga bo'lmasliklari, har-
biy xizmatda, uzoq joylarda komandirovkada
bo'lishi, qamoqda bo'lishi va boshqalar.
15. Yoshlikdagi muhabbat hislari asosida.
16. Farzand ko'rish maqsadida ( agar er yoki xotindan
biri shunday xususiyatdan mahrum bo'lsa).
17. Bo'sh vaqtini «yaxshi kayflyat» bilan o'tkazish istagi
asosida.
18. M a’lum sirning ochilishdan qo'rqib, sirni ochishi
mumkin bo'lgan shaxs bilan majburan birga bo'lish
va boshqalar.
Xiyonatni oson yuzaga keltiruvchi omillarga quyidagilar
kiradi:
1. Demografik omil. M a’lum joylarda jinslar orasidagi
muvozanatning keskin farq qilishi, ya’ni «kuyovlar
shahri» yoki «kelinlar shahari»ning mavjudligi.
2. Katta
shaharlardagi
anonim
hayot
kechirish
(ayniqsa, boshqa shahar va qishloqlardan kelgan-
lar uchun).
3. Alkogol va narkotik moddalar iste’mol qilish.
210
4. Jinsiy hayot masalalari va jins psixofiziologiyasi
bo‘yicha savodsizlik yoki bilimlarning quyi saviyada
ekanligi.
5. Keskin ifodalangan jinsiy disgarmoniya.
6. Uzoq vaqt ayriliqda yashash.
Umuman olganda, xiyonat, vafosizlik qilish shaxsning
m a’naviy pastligi, tarbiyasizligi, axloqiy buzuqligi
natijasidir.
211
|
