|
Malakaviy bitiruv ishining yangiligi
|
bet | 3/11 | Sana | 14.08.2022 | Hajmi | 481.83 Kb. | | #25213 |
Bog'liq fizikani oqitishda analogiya usulidan foydalanish 000081, 2 5242657705377667477, TTAT oraliq ish Baxtiyor edit 12-02-2022 18.18.18, Energiya - Vikipediya, Energiyaning saqlanish va aylanish qonuni - Vikipediya, Reja Zamonaviy operatsion tizimlar (1), Reja, zakovat, Yozish va taqdimot 3-topshiriq Isroilova, Moliya va kredit, 141-145, 11-21-3-kurs Ubaydullayeva Diyora, Gomerning Ilia-WPS Office, xususiy hosilali differensial tenglamalarMalakaviy bitiruv ishining yangiligi: mexanik tebranishlar va elektromagnit
tebranishlar, elektrostatika bilan magnitostatika, mexanika bilan optika,
elektronning elektr va magnit maydonidagi harakati bilan yorug’likning bir
muhitdan ikkinchi muhitga o’tganda sinish qonunlari o’rtasidagi, suyuqlikning
oqishi, issiqlik tarqalishi va elektr tokining tarqalishi o’rtasidagi analogiyalar
aniqlanadi.
Malakaviy bitiruv ishida himoya qilinadigan natijalar:
Suyuqlik oqishi, elektr zaryadi va issiqlikning tarqalishi o’rtasidagi analogiya
elektrostatik va gravitasiya maydonlari orasidagi analogiya
muhit ichida elektrostatik, magnitostatik va o’zgarmas tokning magnit
maydonlari orasidagi analogiya
optikadagi sinish qonuni bilan elektronning bir jinsli bo’lmagan elektromagnit
maydondan o’tganda sinish qonuni o’rtasidagi analogiya natijalari.
Malakaviy bitiruv ishining strukturasi: Malaraviy bitiruv ishi kirish, ikki bob,
xulosalar, va adabiyotlar ruyxatidan iborat bo’lib 41 betdan iborat.
1 BOB. FIZIKA FANINING BOSHQA FANLAR BILAN ALOQASI.
ANALOGIYANING FIZIKANI O’QITISHDAGI O’RNI.
FIZIKA FANINING BOSHQA FANLAR BILAN ALOQASI.
Fizikani o’qitish samaradorligi fizikadan olingan oldingi bilimlarga
tayanibgina qolmasdan, balkim o’quvchilarning boshqa tabiiy va ijtimoiy
fanlardan olgan bilimlariga ham bog’liq. Fizika fanining boshqa fanlar bilan o’zaro
aloqasi quyidagi didaktik vazifalarni amalga oshirishga imkon beradi [2].
Tabiiy - ilmiy bilimlarning dialektik birligiga asoslanib o’quvchilarda
tabiat haqida umumiy ilmiy dunyoqarashni shakllantirish.
Bilimlarning sistematikligiga erishish.
O’quvchilarda hodisalar, nazariyalar, tushunchalar o’rtasida bog’lanish
mavjudligi to’g’risida ko’nikma va malakani shakllantirish orqali ular bilimining
chuqurligiga va mustahkamligiga erishish.
Politexnik ta’limni amalga oshirishda o’quvchilarni turli sohalarga oid
masalalarni yechishini osonlashtirish, ularga iqtisodiy va texnologik jarayonlar
to’g’risida chuqur bilim berish.
Tabiat qonunlarining umumiyligi asosida o’quvchilar bilimining
mustahkamliligiga, yaxlitligiga va uni turli sohalarda qo’llay olishda ko’nikma va
malakani shakllantirishga erishish.
Fizika fanining matematika bilan aloqasi
Fizika bilan matematika fani o’rtasidagi o’zaro aloqa uzoq tarixga ega.
Birinchi bo’lib Fransiyalik olim R. Dekart fizikani (1650 yillarda)
matematiklashtirish g’oyasini yoqlab chiqqan edi. Keyinchalik buyuk ingliz fizigi
I. Nyuton o’zining mashhur “Tabiat falsafasining matematik asoslari” nomli
asarida (1687 yilda) fizik hodisalarni matematik ko’rinishda ifodalashni boshlab
beradi. Fizika fanining hozirgi taraqqiyotiga matematika fani bilan o’zaro dialektik
aloqasi muhim omil bo’ldi. Dialektika va matematik tahlil fizika fanining nazariy
ilmiy izlanish usuli hisoblanadi. Xuddi shuningdek, fizika fani tufayli matematika
sohasida ham bir necha yo’nalishlar vujudga keldi (Masalan: nazariy mexanika,
fizikaning matematik usullari va h.k.).
Bu erda fizikaning matematika bilan aloqasini to’lasincha keltirish
imkoniyati bo’lmasada, uning asosiy qo’llanish sohalari to’g’risida to’xtalamiz:
Arifmetik amallar va sonlarni ifodalash: Sonlarni k-10^ tarzda
ifodalash orqali fizik kattaliklarni hisoblashni osonlashtiradi.
Fizika qonunlari funksional bog’lanishlar ko’rinishda ifodalanadi.
Masalan: S = v-t; V = v0 + at; S = v0t ± at2/2 va h.k. kabi fizik munosabatlar
matematikadagi y=kx;u = ax+b; y = ax2 + bx funksiyalarga asoslanib yozilgan.
Ushbu funksiyalarning grafigi asosida fizik jarayonlarning dinamikasini, maxsus
holatlarini aniqlash imkoniyati tug’iladi. Ba’zan fizik jarayonlarni ifodalovchi
munosabatlardan qaysi kattalik funksiya, qaysisi argument ekanligini aniqlash
muhim didaktik ahamiyatga ega. Masalan: Nyutonning ikkinchi qonuni F = ma,
ifodasidagi m - o’zgarmas kattalik, ammo undan m = F/a ni topsak; massa
kuchga to’g’ri, tezlanishga teskari proporsional degan noto’g’ri fikr tug’ilishi
mumkin. Agar matematikadagi y = kx , munosabatdan k - o’zgarmas koeffisiyent
ekanligini o’quvchilarga eslatsak, fizik munosabatlarni to’g’ri tushuntirishga
erishamiz.
Matematika yordamida o’quvchilarda fizik jarayonlarning mohiyatini
mukammal o’zlashtirish imkoniyati tug’iladi. Masalan: “Qanday balandlikda
jismning og’irligi Yer sirtidagi og’irligidan 2 marta kam bo’ladi”: P1/P2 = 2;
|
| |