|
Alisher navoiy nomidagi toshkent davlatBog'liq H.Dadaboyev. O\'zbek terminologiyasi (1)hazar Alhamdulillah dan (14), Amin ul-vahiy Amin dan (14), Bayt ul-
ma’mur, Bayt ul-mag‘firat, Bayt ul-muqaddas, Bayt us-salot izofalari
Baytulloh dan (24), Duoi bad qilmoq iborasi Duoi bad dan oldin
joylashtirilgan. Voqea (35), Buruj (30), Val-layl ( 31), kabi sura nomlari,
Gulsayri (36), Jin (45) kabi leksemalar negadir qo‘shtirnoqqa olingan. Voliy
istilohining izohida kamchilikka yo‘l qo‘yilgan, ya’ni bu termin “barcha
ishlarni tasarruf etuvchi, qudrat bilan boshqaruvchi hakim (34)” emas, balki
hokim tarzida izohlanishi zarur edi.
2016 yilda G‘afur G‘ulom nomidagi Nashriyot- matbaa ijodiy uyi
tomonidan Muxtorxon Umarxo‘jayev tuzgan “Diniy atamalar va iboralar.
Ommabop qisqacha izohli lug‘at” e’lon qilindi. Shayx Abdulaziz
Mansurning mas’ul muharrirligida chop etilgan bu asarda diniy terminlar va
iboralarning ma’nosini sodda, to‘g‘ri, tushunarli va xolis izohlashga alohida
diqqat qaratilgan. Keng o‘quvchilar ommasiga zaruriy qo‘llanma sifatida
mo‘ljallangan ushbu lug‘atdan o‘rin olgan istilohlar joriy (kirill) yozuvda
alifbo tartibida berilgan. Undan nafaqat diniy termin va iboralar,
shuningdek, talaygina sura va shaxs nomlari ham izohini topgan. Ulkan
mehnat va izlanish evaziga yuzaga chiqqan asarda kelajakda to‘g‘rilanishi
lozim bo‘lgan ba’zi o‘rinlar ham ko‘zga chalinadi. M., “but sindiruvchi,
krestlarni chilparchin qiluvchi” ma’nosini ifodalovchi Butshikan istilohi
nima uchundir Butshkan (46) shaklida keltirilgan. Va’z, Voiz (50), Jurm,
Jurmona (65) istilohlarining bir lug‘at-maqolada izohlanishi o‘zini
oqlamaydi. Doru ul-fano, Dorulomon, Dorulxilofat, Dorul-islom kabi
terminlar imlosida har xillik mavjud.
95
Terminologiyada variantdorlikning salbiy hodisa ekanligi hisobga
olinib, Zulfiqor, Zulfaqor (70), Inshaalloh, Inshoolloh (80 ), Iymon, Imon
(75 ), Nabi, Nabiy (117) singari shakllardan biri tanlansa maqsadga muvofiq
bo‘lar edi.
Lug‘at-maqolalarni joylashtirishda ayrim o‘rinlarda alifbo tartibining
buzilgani kuzatiladi (75-76; 83; 103; 115). Lug‘atni tuzishda muallif 230
nomdagi adabiyotdan istifoda etgan.
|
| |
