Bog'liq Dinshunoslik majmua 2023-2024-o\'quv yili pdf
Og‘axoniylar. XIX asrning birinchi yarmida Eronda paydo bo‘lgan diniy-
siyosiy oqim. Mazkur firqa Hasan Ali Shoh (1804-1881) faoliyati bilan bog‘lanadi.
Hasan Ali Shoh Eronda o‘z atrofiga bir qancha qo‘shin yig‘ib, davlatga qarshi
isyon ko‘tardi. Natijada Eronda davlat to‘ntarishi boshlandi. Inglizlar Fors yurtlariga
bo‘lgan qiziqishlari tufayli ushbu to‘ntarishga homiylik qildilar. Lekin, bu to‘ntarish
1840 yilga kelib samarasiz yakunlandi. Hasan Ali Shoh va uning qo‘shinlari asirga
olindi. Keyinchalik inglizlar asirga olinganlarni katta pul evaziga hamda Erondan
olib chiqib ketish sharti bilan ozod qildilar. Natijada ular Bombey shahrida o‘zlariga
qarorgoh barpo qilib, o‘z faoliyatlarini davom ettirdilar.
Bu vaqtga kelib Hasan o‘zini ismoiliy-nizoriylarning imomi deb e’lon qilib,
Og‘axon laqabini oladi. Uning atrofiga Hindiston ismoiliylari qo‘shildi, natijada
og‘axoniylar oilasi barpo qilindi. Hasan Ali vafot etgach, o‘g‘li Ali Shoh (vaf. 1885
y., Ikkinchi Og‘axon nomi bilan tanilgan) otasining ishlarini davom ettirdi. Ikkinchi
Og‘axon vafotidan so‘ng yakka hokimlik uning o‘g‘li Muhammad Shoh al-
Husayniy (vaf. 1957 y.) Uchinchi Og‘axonga o‘tdi. Uchinchi Og‘axon o‘z vafotidan
oldin ismoiliylar an’anasiga xilof ravishda hokimlikni katta o‘g‘liga emas, balki
nevarasi
Karimxon
al-Husaynga
vasiyat
qildi.
Karimxon
Amerika
universitetlarining birida tahsil olgan va u hozirgi kunda ismoiliylarning 48-imomi,
To‘rtinchi Og‘axon hisoblanadi.
Og‘axonlar Fotima (r.a.) naslidan bo‘lib, ular barcha gunohlardan pok va
muqaddas hisoblanib, iloh darajasiga ko‘tariladilar. Og‘axoniy imomlari Yevropa
mamlakatlarida badavlat hayot kechirayotgan bo‘lsalarda, ularning tarafdorlari
imomlarini ulug‘lashda davom etib, topgan boyliklarini beshdan birini berib
turganliklari sababli Uchinchi Og‘axon dunyoning eng boy kishilaridan biriga
aylangan edi.
Hozirgi kunda Og‘axoniylar Karachida o‘z markazlarini bunyod etganlar,
uning tarafdorlari Afrikaning sharqiy qismi Nayrobi, Dorus-Salom, Madagaskar,
Zanjibar, Kongo, Hindiston va Pokistonda o‘z ta’limotlarini yoyishda davom
103
etmoqdalar. Shuningdek, Suriya va Livanda ham uning tarafdorlari mavjud. Hozirgi
kunda bu aqida tarafdorlarining soni taxminan 20 millionga yaqindir.
