156
ga yaqin milliy hamda bir qancha mahalliy diniy majlislari mavjud. Bahoiylarning
umumiy miqdori taxminan 6 million kishini tashkil etadi.
Bahoiylik ta’limotiga ko‘ra:
- barcha dinlar bir ildizdan paydo bo‘lgan va payg‘ambarlar birodar
hisoblanadi;
- Ibrohim, Muso, Iso va Muhammad payg‘ambarlardan tashqari Budda,
Zardusht, Krishna, Bob va Bahoulloh ham payg‘ambar hisoblanadi. Bahoiylikda
ular eng buyuk 9 ta payg‘ambar sifatida e’tirof etiladi;
- xudo har ming yilda yer yuziga yangi payg‘ambar
tushiradi;
- jannat va do‘zax, oxirat, shayton va farishtalar inkor qilinadi;
- hozirgi barcha dinlar bir-birlarini inkor qiladi, shuning
uchun ham, ularni
birlashtirish va insonlar orasidagi turli farqlarni yo‘qotish lozim. Bahoiylar
da’vosiga ko‘ra, bunday birlashtiruvchilik vazifasini bahoiylik bajarishi lozim.
- Vatan, millat degan tushunchalar ma’nisiz hisoblanadi. Zero,
ularning
fikricha, Yer yuzining hamma joyi Vatan hisoblanadi.
Bahoiylikda ruhoniylar yo‘q. Mahalliy jamoalarni yilda bir marotaba (21
aprel) yashirin ovoz berish yo‘li bilan saylanadigan 9 kishidan iborat Mahalliy diniy
majlis boshqaradi. Bahoiylar yirik jamoasi mavjud bo‘lgan har bir davlatda Milliy
diniy majlis saylanadi. O‘z navbatida Milliy diniy majlis vakillari 9 kishidan iborat
bo‘lgan Umumjahon Adolat Uyi a’zolarini saylaydilar. Har besh yilda saylanadigan
Umumjahon Adolat Uyi umumjahon bahoiylar jamiyatining faoliyatini boshqarib
boradi.
Bahoiylikda har biri 19 kunlik 19 oydan iborat bo‘lgan diniy taqvim qabul
qilingan. Har 19 kunda jamoaning barcha a’zolari ibodat qilish, jamoa bilan bog‘liq
bo‘lgan ishlarni muhokama qilish, o‘zaro birodarlik
aloqalarini mustahkamlash
uchun yig‘iladilar.
Kuniga uch marta Isroilning Akka shahriga qarab ibodat qilinadi. Umumiy
ibodat duo o‘qish, meditatsiya hamda bahoiylikning asosiy kitoblari va jahon dinlari
muqaddas kitoblaridan matnlar o‘qish orqali amalga oshiriladi. Har yili 2 martdan
20 martgacha bahoiylar kun chiqardan kun botgunga qadar ovqat va suvdan o‘zlarini
tiyib, ro‘za tutadilar.
Bahoiylarning muqaddas ibodatxonasi Akka shahrida joylashgan. Xayfa
shahri muqaddas shahar hisoblanib, dunyo bahoiylarining ziyoratgohi hisoblanadi.
Bu
yerda Bob ibodatxonasi, 1957 yilda bahoiylikning rahbarlik organi sifatida
tashkil etilgan Umumjahon Adolat Uyining qarorgohi joylashgan.
O‘zbekiston hududida bahoiylarning ilk vakillari - savdo-sotiq bilan
shug‘ullanuvchi tijoratchilar - XIX asr oxirlarida
Samarqand shahrida paydo
bo‘lgan.
Tajriba bahoiylar ham yoshlar o‘rtasida o‘z g‘oyalarini yoyishga alohida
e’tibor berayotganliklarini ko‘rsatadi. Xususan, ular o‘z ta’limotlari taqdimoti
kunlarini o‘tkazish va uyma-uy yurib bunday taqdimotlarga chorlovchi
taklifnomalar tarqatish amaliyotini yo‘lga qo‘yganliklarini ta’kidlash zarur.
Mamlakatimizda bahoiylar tomonidan chet tillarini o‘rganish bo‘yicha kurslar
tashkil etish orqali yoshlar orasida o‘z qarashlarini tarqatishga
harakat qilganlari
157
kuzatilgan. Bunday faoliyatni asosan chet el fuqarolari amalga oshirganlar. Olib
borilgan maqsadli ishlar natijasida bunday harakatlarning oldi olingan.
Bahoiylarning missionerlik faoliyati haqida gap ketar ekan, ular o‘z
suhbatlarida «Alloh», «Alhamdulillah», «Bismillohir-rahmonir-rohim» kabi islomiy
tushunchalarni tez-tez ishlatishlarini, islom dinida tan olingan Ibrohim, Muso, Iso
va Muhammad payg‘ambarlar ularning ta’limotida tan olinishi hamda «Qur’on» ular
uchun ham muqaddas manba hisoblanishini bot-bot takrorlaydilar. Bunday uslub bir
tomondan, musulmonlarning hushyorligini yo‘qotish orqali e’tiqodiy ta’sir
o‘tkazishga qaratilganini, ikkinchi tomondan, diniy bilimlari sayoz insonlar orasida
targ‘ibot olib borishni anchagina yengillashtirishini ta’kidlash zarur.
2011 yilning iyuliga qadar Respublikamizda bahoiy jamoalarining 6 ta diniy
tashkiloti ro‘yxatga olingan.
