|
Partnership Fund (2017-y)Bog'liq uzbekistan-state-of-the-environment-uz
Partnership Fund (2017-y).
Tabiatni muhofaza qilish xalqaro ittifoqining tasnifiga ko‘ra, I–IV-toifadagi muhofaza etiladigan
tabiiy hududlar va biosfera rezervatlari maydoni 6,321 mln. gektar yoki mamlakat umumiy
maydonining 14,08 foizini tashkil etadi (ilovada A9–12-jadvallar). Mazkur hududlarda O‘zbekiston
Respublikasi Qizil kitobiga kiritilgan umurtqali hayvonlarning 102 turi (83%), o‘simliklarning
280 turi (89%) yashaydi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti hamda Vazirlar Mahkamasining «Muhofaza etiladigan
tabiiy hududlar to‘g‘risida»gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunini amalga oshirish, ekoturizmni
rivojlantirish to‘g‘risidagi qator qarorlari ayrim muhofaza etiladigan tabiiy hududlarda turizmni
boshqarish uchun imkoniyatlar yaratdi. Muhofaza etiladigan hududlar tizimi tabiiy yashash
joylarini yuqori darajada himoya qilishni ta’minlaydi. Biroq, ular umumiy hajm, reprezentativlik
va moliyalashtirish nuqtayi nazaridan cheklovlarga ega. Muhofaza etiladigan tabiiy hududlarning
kamchiligi, bu ayrim muhofaza etiladigan hududlarning bo‘linganligi va maydonining yetarli
emasligidadir. Qo‘riqxonalar va boshqa muhofaza etiladigan tabiiy hududlar maydoni hayvon
turlarining yashovchan populyatsiyasini saqlab qolish uchun juda tor bo‘lib, bu, turlar va
ekotizimlarni to‘liq himoya qilishni cheklaydi. Bundan tashqari, deyarli barcha qo‘riqxonalar
chegara hududida joylashgan bo‘lib, bu ularning ishlariga alohida ta’sir ko‘rsatadi. Umuman
olganda, so‘nggi 20 yil ichida xo‘jalik faoliyati natijasida tabiiy yashash joylari maydoni sezilarli
ravishda qisqardi.
O‘zbekiston Respublikasi 1993-yildan buyon YuNESKOning Butunjahon madaniy va tabiiy
merosni muhofaza qilish to‘g‘risidagi Konvensiyasining ishtirokchisi hisoblanadi. O‘zbekiston,
Qozog‘iston va Qirg‘iziston tomonidan taqdim etilgan «G‘arbiy Tyan-Shan» transchegaraviy tabiat
obyekti 2016-yilda YuNESKOning Butunjahon madaniy va tabiiy merosi ro‘yxatiga kiritilgan.
Butunjahon merosi qo‘mitasi bir ovozdan endemiklikning yuqori darajasi, noyob hamda yo‘qolib
borayotgan hayvonot va o‘simlik dunyosi turlari, shu jumladan Menzbira sug‘uri, qor qoploni,
tyanshan tog‘ qo‘ylari va h.k.lar bilan ajralib turadigan mintaqaning noyob tabiiy boyligini tan oldi.
2023-yilning 20-sentabr kuni Saudiya Arabistonining Ar-Riyod shahrida bo‘lib o‘tgan
YuNESKOning Butunjahon merosi qo‘mitasining 45-yig‘ilishida «Mo‘tadil mintaqadagi Turon
cho‘llari» transchegaraviy tabiat obyekti YuNESKOning Butunjahon tabiiy merosi ro‘yxatiga
kiritildi. Turon cho‘llari YuNESKO ro‘yxatidagi mo‘tadil mintaqadagi cho‘llar toifasiga kiritilgan
birinchi obyekt hisoblanadi. Ushbu obyektlar O‘zbekiston, Qozog‘iston va Turkmaniston
davlatlaridagi mavjud cho‘l qo‘riqxonalari, milliy bog‘lar va landshaft buyurtma qo‘riqxonalari
hududlarida joylashgan. Mo‘tadil mintaqadagi Turon cho‘llarining Butunjahon tabiiy merosi
ro‘yxatiga kiritilishi, noyob biologik xilma-xillikni saqlab qolish nuqtayi nazaridan muhim
ahamiyatga ega. Xususan, bu sutemizuvchilarning 41 turini, qushlarning 167 turini, sudralib
yuruvchilarning 42 turini, ular orasida qulon, sayg‘oq, jayron, yovvoyi qo‘y, shuningdek, global
miqyosda yo‘qolib ketish xavfi ostida turgan hayvon hamda o‘simliklarning ko‘plab turlarini
himoya qilishni xalqaro darajaga olib chiqadi.
|
| |
