50
Atrof-muhit holati to‘g‘risida milliy ma’ruza: O‘zbekiston
gidrologik rejimining o‘zgarishi, o‘rmon jonivorlarining hayot tarzi va bioxilma-xilligiga salbiy ta’sir
ko‘rsatadi. Qoidabuzarliklar, shuningdek, sanoat obyektlari va tegishli infratuzilmalarni qurish,
foydali qazilmalarni qazib olish bilan ham bog‘liq. Va nihoyat, antropogen buzilish darajasi aholi
punktlariga yaqin joylarda 90–100 foizga yetishi, boshqa joylarda esa 20
foizdan pastga tushishi
mumkin. Mamlakatning turli hududlaridagi dam olish maskanlarida sayyohlik oqimini tartibga
solish uchun ekoturizmni rivojlantirish va boshqarish strategiyasi zarur.
Mamlakatda bioxilma-xillikka qo‘shimcha bosim, noyob va yo‘qolib ketish xavfi ostida
qolgan hayvon turlarini noqonuniy ovlash (brakonerlik) va savdo qilish, shuningdek,
ovchilik xo‘jaligini samarasiz boshqarish kabilar paydo qiladi
. Ba’zi
ovlanadigan qush
turlari sonining qisqarishi, birinchi navbatda, yerdan foydalanish xususiyatining o‘zgarishi va
noqonuniy ov hajmining ortishi tufayli sodir bo‘lmoqda. Noqonuniy ovlanayotganlar ro‘yxatidan
noyob va global miqyosda yo‘qolib ketish xavfi ostida turgan hayvon turlari (toshbaqa, sug‘urlar,
jayronlar, tuyoqli hayvonlar) ham joy olgan. O‘zbekistonning tog‘li hududlarida yirtqich va sayroqi
qushlarni noqonuniy tarzda ov qilish ham odatiy holga aylangan. Mevalar, dorivor o‘simliklar,
shuningdek
savdo-sotiq uchun gullar, urug‘lar va piyozboshlarini noqonuniy ravishda yig‘ish
o‘simliklar dunyosiga bo‘lgan tahdidni kuchaytiradi. Mamlakatda asosiy ov turlari sonining sezilarli
darajada qisqarganligi bois, hozirgi paytda sanoat usulidagi ov qo‘llanilmayapti. Tuyoqli yovvoyi
hayvonlar bilan chorva mollari o‘rtasida yem-xashak resurslari va yashash
joylari uchun, qolgan
barcha turlar uchun esa, tabiiy ekotizimlarning
umumiy degradatsiyasi, shu jumladan yashash
joylarining qisqarishi va kichik qismlarga bo‘linishi sharoitida yaylovlar borasida raqobat mavjud.
