• 5.4.2 Bosim va tahdidlar
  • Resurslarni samarasiz boshqarish




    Download 2,81 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet56/107
    Sana16.06.2024
    Hajmi2,81 Mb.
    #264081
    1   ...   52   53   54   55   56   57   58   59   ...   107
    Bog'liq
    uzbekistan-state-of-the-environment-uz

    Resurslarni samarasiz boshqarish
    bioxilma-xillik holatiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Biologik 
    resurslardan barqaror foydalanish – biologik boylik, yuqori mahsuldorlik va tur populyatsiyasi 
    hayotiyligini saqlab qolishning asosiy usullaridan biridir. Resurs turlarining holati, ularning 
    iqtisodiy bahosi, shuningdek, begona turlarning va iqlim o‘zgarishining ta’sirini aniqlash 
    uchun tadqiqotlar o‘tkazish zarur. Iqlim o‘zgarishi yerlarning degradatsiyasi va cho‘llanishni 
    kuchaytiradi, bu, o‘z navbatida, ekotizimlar va yashash joylarining holatiga ta’sir qiladi. Ushbu 
    jarayonlar, ayniqsa, Orolbo‘yi, Ustyurt platosi, Qizilqum cho‘li, mamlakatning tog‘ o‘rmonlari 
    va adirlarida qizg‘in davom etmoqda. Eng qizig‘i, jamoatchilik va qaror qabul qiluvchilar orasida 
    bioxilma-xillikning ahamiyati yuzasidan yetarli xabardorlikning yo‘qligi, bioxilma-xillikning holati 
    to‘g‘risida dolzarb ilmiy ma’lumotlarning yo‘qligi, bioxilma-xillikni saqlash va ulardan barqaror 
    foydalanish masalalarini milliy siyosatga, strategiya va dasturlarga yetarli darajada integratsiya 
    qilinmasligi kuzatilmoqda.
    5.4.2 Bosim va tahdidlar
    Atrof-muhitning ifloslanishi, tuproq qoplamining o‘zgarishi va hayvonot dunyosi yashash 
    joylarining yo‘qolishi, iqlim o‘zgarishi, tabiiy resurslardan nooqilona foydalanish kabi turli xil 
    harakatlantiruvchi kuchlarning ta’siri hayvonot dunyosining yashash joylari, ekotizim va turlarning 
    biologik xususiyatlariga bevosita bosimni keltirib chiqaradi. Bunday bosim ma’lum turlar sonining 
    bevosita kamayishi, jumladan ularning ko‘payishi va/yoki umumiy hayot davriyligi, shu jumladan 
    migratsiya davrining buzilishi; populyatsiyaning jinsiy va yosh genetik tuzilishining buzilishi, 
    genetik xilma-xillikning yo‘qolishiga olib keladi. Ushbular, harakatlanuvchi kuchlar va bosimlar 
    kombinatsiyasi, shuningdek muhitning o‘ziga xos tobeliklariga qarab o‘zgaradi. Ammo oxir-oqibat, 
    ularning barchasi alohida populyatsiyalar va, umuman, ma’lum bir turlar sonining kamayishiga 
    va yo‘qolib ketishiga olib keladi.


    51
    Atrof-muhit holati to‘g‘risida milliy ma’ruza: O‘zbekiston
    Masalan, aholi sonining o‘sishi, aholi punktlarining kengayishiga olib keladi, bu esa, ular tomonidan 
    ko‘rsatiladigan xizmatlar nuqtayi nazaridan tabiiy ekotizimlarga bo‘lgan bosimni oshiradi. Chorva 
    mollarini betartib boqish, daraxtlar va butalarni yoqilg‘i uchun kesish o‘rmonlarning nobud 
    bo‘lishiga olib keladi va o‘rmon fondiga sezilarli zarar yetkazadi. O‘rmonlarning yo‘q qilinishi 
    o‘z-o‘zidan yovvoyi hayvonlar yashash joylarining yo‘qolishiga sabab bo‘ladi. So‘nggi bir necha 
    yil ichida o‘rmon bilan qoplangan hududlarning ko‘payganiga qaramay, bioxilma-xillik nuqtayi 
    nazardan tabiiy yetilgan o‘rmonga qaraganda tiklangan o‘rmonlarning sifati past darajada bo‘ladi 
    va muayyan bir turning serob bo‘lishi hamda hayot kechirish muhitining sifatiga erishish uchun 
    uzoq yillar talab etiladi.

    Download 2,81 Mb.
    1   ...   52   53   54   55   56   57   58   59   ...   107




    Download 2,81 Mb.
    Pdf ko'rish