TEXNIK TIZIMLARDA AXBOROT TEXNOLOGIYALARI
109
Bu yerda Klient yani siz tomonda sizning Brauzer va u tushunadigan web dasturlash
tillari (HTML,CSS,Java Script) turgan bo'lsa, server tomonda Apache -> Web server,
PHP -> PHP tili uchun interpretator va ma`lumotlar ombori bilan ishlash uchun vosita
(bu MYSQL, Oracle va boshqalar bo'lishi mumkin) turibdi. Bundan
tashqari server
tomonida yana boshqa tillar ham bo'lishi mumkin. Hullas, siz qachonki brauzerdan
kerakli sayt nomini kiritganingizda bu so'rovingiz DNS serverdan saytga mos IP bo'yicha
kerakli serverga boradi, so'rovingiz Brauzerda kiritilgani uchun ham ko'pincha standart
HTTP protokoli bo'yicha yuborilgani uchun uni Web server kutib oladi va so'rovingizga
mos papkadan index faylni qidirib topadi. Undagi bog'lanishlardan kelib chiqib kerakli
fayllarni yuklaydi, bu fayllarni kengaytmasiga qaraydi, agar kengaytmasi .html bo'lsa uni
shundoq, aks holda masalan .php bo'lsa PHP serverdagi interpretator
orqali brauzer
tushunadigan tilga tarjima qildiradi(shuni ichida ma`lumotlar bazasidan ham kerakli
ma`lumotlar yuklab olinadi) va natijani sizni brauzeringizga jo'natadi.
PHP dasturlash tili yordamida sayt yaratish uchun avvalo o'z shaxsiy komputeringizda
Virtual server o'rnatishingiz lozim. Masalan Denwer, yoki XAMPP yoki WAMPP
Brauzeringiz o'zi tushunadigan tilda kelgan sayt kodlarini natijasini
ekraningizda sizga
ko'rsatib beradi va siz tayyor saytni ko'rasiz. Demak, agar web dasturlash bilan
shug'ullanaman deydigan bo'lsangiz, minimum: HTML, CSS, JavaScript, PHP, MySQL
larni bilishingiz kerak ekan.
Bunda HTML-> Sayt
karkasini yasaydi, CSS- saytni pardozini(dizaynini) amalga
oshiradi, Javascript - saytni dinamikasi(haraktlarini) ta`minlaydi, PHP - saytni mantiqiy
amallarini bajaradi(masalan siz login bo'lganmisiz, yoki yo'qmi, login bo'lgan bo'lsangiz
sizda nimalar chiqadi, aks xolda nimalar...), MySQL - PHP bilan hamkorlikda saytga
ma`lumotlar bazasidan ma`lumotlarni o'qib olish, yozish, o'zgartirish uchun xizmat
qiladi.
