|
§. SO'YILADIGAN HAYVONLARNING TAVSIFI
|
| bet | 121/231 | | Sana | 13.02.2024 | | Hajmi | 1,23 Mb. | | #155970 |
Bog'liq Sapayeva, Z. J. G\'Ulomova oziq-ovqat texnologiyasi asoslari-fayllar.org§. SO'YILADIGAN HAYVONLARNING TAVSIFI
Xomashyoning sifati ko‘p jihatdan hayvonlarning oriq-semizligi, yoshi, jinsi, zoti hamda fiziologik holati bilan belgilanadi.
Go‘shtga boqilgan hayvonlar birmuncha go‘shtdor bo‘lganlari holda, ulardan go‘shtni qayta ishlash korxonalari sifatli va ko‘proq xomashyo olishlari mumkin. Bunday hayvonlarning vazni birmuncha og‘ir, go‘sht va yog‘ning chiqishi yuqori darajada bo‘ladi.
211
Umuman go‘shtga boqiladigan zotli hayvonlarning suyaklari ingichka, bo‘yni kichikroq va sergo‘sht, boshi kalta, ko‘kragi keng va go‘shtdor, ya’ni to‘shi bo‘rtib chiqqan, orqasi, beli, sag‘risi keng va sergo‘sht, terisi cho‘ziluvchan qalin bo‘lib, mayin jun bilan qoplangan bo‘ladi. Bu tipdagi hayvonlar tez yetiluvchan, o‘z tanasida qisqa vaqt ichida ko‘proq go'sht yetishtira oladigan, muskul to‘qimalari salmoqli bo‘ladi. Ayniqsa, yana bir muhim ko'rsatkichi ularning go‘shti «marmarsimon», ya’ni go‘sht va yog‘ to‘qimalari qavatma-qavat joylashgan bo‘ladi. Bunday holat olinadigan go‘sht xomashyosini mayin, yumshoq, nihoyatda sifatli va lazzatli bo‘lishida eng muhim omillardan hisoblanadi.
Agar qoramollardan go‘sht yetishtirish borasida so‘z yuritsak, go'shtdor zotli mollarning tashqi ko'rinishi bochkasimon, oyoqlari kalta va yo‘g‘on, boshi kichik va yumaloq, bo‘yni yo‘g‘on va kalta, juni yaltiroq va birmuncha mayin hamda kamharakat bo‘ladi. Bunday zotlar respublikamizda nihoyatda kam tarqalgan bo‘lib, ular atigi 5-6% ni tashkil etadi. Jumladan, qozoqi oqbosh, qalmoqi, santa-gerdruda, aberdin- angus, gereford kabi zotlar bunga misol bo‘la oladi.
Go‘shtdor zotli sigirlar sog‘ilmaydi, chunki ularning suti nihoyatda oz bo‘lib, o‘z buzog‘ini boqish uchun sarflanadi. Aks holda uning yosh buzog'i o‘smay, yaxshi rivojlanmay qolishi mumkin.
Mollarning semizlik darajasini aniqlash. Mollarni semirtirish jarayonida moy to‘plamlari hayvon tanasining ayrim qismlarida yig‘ila boshlaydi. Dastlab dumining tanaga birikkan yerida, so‘ng dumg‘aza qismida, so‘ng ikki qovurg‘asida, oyog‘ining yuqori qismida hamda ko‘krak va yelka qismida moy to‘plami yig‘iladi. Hayvonning semirish darajasiga ko‘ra uning tanasidagi moy to‘qimasi ko‘paya boradi. Shuningdek, teri ostida ham moy qatlami qalinlashadi.
Mollarning semizlik darajasi ularning tashqi qiyofasiga qarab ko‘z bilan va qo‘l bilan ayrim qismlarini ushlab ko‘rish yo‘li bilan aniqlanadi. Shuningdek, hayvonning ko‘kragi, yelka qismi, qorni va son qismlariga alohida e’tibor beriladi.
Qo‘y va echkilarni semizlik darajasini aniqlashda asosiy e’tibor muskulaturasi, dumg‘aza qismi va qovurg‘alariga, dumbali qo‘ylarni dumbasining vazniga va shakliga qaraladi.
Hayvonlar chamalab ko‘rilgach, go‘shtdorligi jihatidan talab darajasida bo‘lsa, ular guruhlab kushxona yoki go‘sht kombinatiga jo'natiladi.
Standart talabiga binoan qoramollar yoshi va jinsiga ko‘ra 4 guruhga bo‘linadi:
212
ho‘kiz va sigirlar;
buqalar;
yoshi 3 oydan 3 yoshgacha bo'lgan novvoslar;
14 kunlikdan 3 oygacha bo‘lgan buzoqlar.
Semizlik darajasiga ko‘ra, mollar 3 kategoriyaga (toifaga) bo‘linadi:
yuqori semizlik darajasi;
o‘rta semizlik darajasi;
o‘rtadan past semizlik darajasi.
Qo‘y va echkilar ham semizligiga ko‘ra-yuqori, o‘rta va o‘rtadan past kategoriyalarga bo‘linadi. Ularning semizligi darajasini aniqlash standart talabi asosida bajariladi. Dumbali qo‘ylar dumbasining kattaligi ularning semizlik darajasidan dalolat beradi. Oriq qo‘ylarning dumbasi hech qachon katta hajmga ega bolmaydi.
Echkilarning semizlik darajasini aniqlashda ham ularning musku- laturasining rivojlanganligiga alohida e’tibor beriladi. Oriq echkilarning tanasidagi suyaklari bo‘rtib chiqib turadi. Muskulaturasi rivojlanmagan va chandirsimon bo'lishi aniqlangan.
|
| |
