58
Guruhlash o`tkazilayotgan tadqiqotning maqsadiga bevosita bog`liq
bo`ladi va u o`rganilayotgan belgining farqi va soniga qarab 2 xil
bo`ladi:
1.
atributiv, tipologik guruhlash - bunda beligining sifatiy tarkibiga qarab
guruhlarga ajratiladi. Masalan: yashash joyiga qarab, shahar va qishloq,
jinsi bo`yicha erkak va ayol, ijtimoiy holati bo`yicha ishchi va xizmatchi
va bemorlarning tashxislariga qarab guruhlarga ajratish.
2.
variatsion guruhlashada esa belgining miqdoriy tarkibiga qarab
guruhlarga ajratiladi. Masalan: aholining Yoshiga, vazniga, bo`yiga,
bemorlarning muqim Shifoxonalarda davolanish muddatiga qarab
guruhlarga ajratiladi.
Juda
ko`p
guruhlarga
ajratish,
olinishi
lozim
bo`lgan
ma`lumotlarni
maydalanib
ketishiga
va
hodisalarning
ayrim
qonuniyatlarini ochilmay qolishiga olib keladi,
kam sonli guruhlar esa,
o`z navbatida voqealarning xarakterli tomonlarini ochib bera olmaydi.
Guruhlash statistik materiallarni jamlash uchun asos bo`lib xizmat
qiladi. Jamlash - statistik kuzatish natijasida olingan, yakka holda
uchraydigan hodisalarni yig`ish, ma`lum guruhlarga ajratish demakdir.
Jamlash bosqichida ayrim yakka holda yozilgan belgilar yig`ilib,
o`rganilayotgan majmuaga miqdoriy son jihatidan tavsif beruvchi
jadvallarga o`tkaziladi. Ma`lumotlarni jamlash
natijalari statistik
jadvallarda aks ettiriladi.
Statistik jadvallar ikki xil bo`ladi: oddiy va murakkab.
Statistik jadvallar statistik ma'lumotlarni umumlashtirish va tahlil
qilishda bir universal vositasi sifatida xizmat qiladi.
Murakkab jadvallar o`z navbatida guruhlashgan va konbinatsion
jadvallarga bo`linadi. Har qanday jadval uning mohiyatini ko`rsatuvchi
ega va eganing mohiyatini ochib beruvchi kesimdan iborat bo`ladi.
Odatda jadvalning egasi chap tomondagi qatorlarda, jadvalning kesimi
esa yuqoridagi ustunlarda joylashgan bo`ladi. Har qanday jadval ma`lum
nomga ega bo`lib, u jadvalda keltirilgan ma`lumotlarning qisqa va aniq
holda tub mohiyatini ko`rsatib beradi.
Oddiy jadvallarda (jadval 4.1) statistik
material faqat bitta belgi
bo`yicha son jihatdan taqsimlanadi. Guruhlashgan jadvalda (jadval 4.2)
esa statistik material bir - biriga bog`liq bo`lgan ikki belgi bo`yicha,
kombinatsion jadvalda (jadval 4.3) esa bir - biriga bog`liq bo`lgan uchta
va undan ko`p belgilar bo`yicha taqsimlanadi. Jadvalarni maketini
oldindan birinchi bosqichda tayerlanadi. Jamlash va hisoblash
59
zamonaviy elektron hisoblash mashinalari yordamida statistik -
matematik usullardan foydalangan holda o`tkaziladi.
yadval 4.1
QVPga yil davomida murujaat qilganlar soni
murujaat
qilganlar
Shu jumladan
ayollar
erkaklar
yadval 4.2
QVPga yil davomida murujaat qilganlar soni
murujaat qilganlar
yoshi (yillarda)
shu jumladan
ayollar
erkaklar
20 yoshgacha
20-29
30-39
40-49
50 va
undan yuqori
jami
yadval 4.3
QVPga yil davomida murujaat qilganlar soni
murujaat qilganlar
yoshi (yillarda)
shu jumladan
profilaktik ravishda
kasallik tufayli
ayollar
erkaklar
ayollar
erkaklar
20 yoshgacha
20-29
30-39
40-49
50 va undan yuqori
jami
