134
rivojlanishining har bir bosqichida, ijtimoiy
adolat ruhida aholiga iloji
boricha yashash va ish joyiga yaqin joyda, jamoatchilikning barcha
kuchlari yordamida ko‘rsatiladigan sog‘liqni saqlash chora –
tadbirlaridandir shuning uchun hozirgi kunga
kelib birlamchi tibbiy
sanitariya yordami (BTSYo), tibbiy sanitariya xizmatining muhim shakli
bo‘lib, aholi va mamlakatning imkoniyatlaridan kelib chiqib, aholining,
jumladan har bir insonning faol ishtirokida uning ehtiyojiga ko‘ra
ko‘rsatiladigan kerakli va muhim yordam hisoblanadi.
BTSYo rivojlanishtirish strategiyasi 1978 yilda Olmatada
o’tqazilgan halkaro anjumanda qabul qilingan. BTSYo asosiy qismi bu
profilaktika va aholining tibbiy saviyasini oshirishdir,
aynan shu ish
ko’p mamlakatlarda ko’proq hamshirallar zimmasiga yuklatilgan.
Bizning respeblikamizda ham oilaviy, patronaj hamshiralar profilaktik,
sog’lom turmush tarzini shakllantirishga qaratilgan ishlarni UASh bilan
birobar amalga osgirib borishadi. BTSYo muassasalarida umumiy (oila)
amaliyot shifokori va uning yordamchisi
oila hamshirasi faoliyat
yuritishadi. BTSYo muassasalari faoliyatining asosiy qismini yoshi va
jinsidan qat’iy nazar oilaning har bir a’zosiga birlamchi tibbiy sanitariya
yordami ko‘rsatish, profilaktik tadbirlar ishlab chiqish va ularni amalga
oshirish tashkil etadi. Ikkinchi Evropa - konferensiyasi qarori bilan
tuzilgan ekspert guruhining ta’rifiga ko‘ra umumiy amaliyot shifokori -
oliy tibbiyot o‘quv yurtining bitiruvchisi bo‘lib, «u alohida kishi, oila va
aholiga yoshi, jinsi va kasalligining turidan qat’iy
nazar induvidual
birlamchi va uzluksiz tibbiy yordam ko‘rsatuvchi shaxsdir».
Davlat sog‘liqni saqlash tizimi muassasalari, ijtimoiy ta’minot
hamda, jamoa birlashmalari tomonidan ko‘rsatiladigan BTSYO tibbiy
xizmatning asosiy va bepul turi hisoblanadi va o‘z
ichiga quyidagilarni
oladi:
- Oilani, onalik va bolalikni muhofazalash, yashash joyi bo‘yicha
tibbiy - sanitariya yordamini ko‘rsatish bilan bog‘liq bo‘lgan boshqa
tadbirlarni o‘tkazish.
- Eng ko‘p tarqalgan kasalliklar, jarohatlanishlar va boshqa noxush
holatni
davolash;
- Sanitariya - gigiena, epidemiyaga qarshi tibbiy profilaktik
tadbirlarni o‘tkazish;
O‘zbekitson Respublikasi Prezidentining 10 noyabr 1998-yilgi №
PF-2107 «O‘zbekiston Respublikasi sog‘liqni
saqlash tizimini isloh
135
qilish davlat dasturi to’g’risida»gi qaroriga binoan, birlamchi sog‘liqni
saqlash tizimini isloh qilish va uni mustahkamlashtirish chora tadbirlari
kiritildi, shu qarorda davlat tomonidan aholiga bepul ishonchli birlamchi
tibbiy xizmat ko‘rsatish alohida belgilangan.
