21
Hosil bo‘lgan DNF-oqsil gidrolizlanganda N-oxirgi aminokislota
qoldig‘i ajralib chiqadi.
Shunday qilib, oqsilning birlamchi strukturasini
o‘rganish mumkin.
Edman usuli bo‘yicha oqsil fenilizotiotsionat reaktivi bilan
reaksiyaga kiritiladi. Fenilizotiotsianat
oqsilning N - oxirgi
aminokislotasi bilan birikadi.
22
Hosil bo‘lgan birikmaga suvsiz HCl ta’sir ettirilsa oxirgi
aminokislota feniltiogidantoinga aylanadi. Oqsil molekulasining qolgan
qismi erkin holda ajralib chiqadi.
C-oxiri aminokislota qoldig‘ini aniqlashda
yapon olimi Akabori
tomonidan gidrazinoliz usuli taklif etilgan. Bu usul bo‘yicha oqsilga
gidrazin ta’sir etib, hosil bo‘lgan birikmani dinitrobenzol bilan
reaksiyaga kiritiladi.
Hosil bo‘lgan aminokislota gidrozidi
ikki molekula DNFB bilan va
C-oxiri aminokislota esa bir molekula DNFB bilan birikadi.
DNF aminokislota gidrazidi DNF aminokislotadan sirka - etil-efir
yordamida ekstraksiya qilib ajratib bo‘linadi. DNF-aminokislota
xromatografik usul bilan aniqlanadi.
Oqsillardagi C-oxirgi aminokislotani
karboksipeptidaza fermenti
yordamida aniqlanadi. N- va C-oxirgi aminokislotalar aniqlangandan
keyin ularning miqdoriga qarab oqsil molekulasi polipeptid zanjiridagi
aminokislotalar soni aniqlanadi. Oqsil molekulasidagi
polipeptid zanjiri
yoyilgan hamda o‘ralgan holda bo‘ladi.
O‘ralgan polipeptid zanjirini ayrim qismlari o‘zaro disulfid (S-S)
bog‘i yordamida bog‘lanadi (4-rasm). Masalan: ribonukleaza bitta
polipeptid zanjirdan tashkil topgan oqsil bo‘lib, 4 joyidan disulfid
bog‘lar orqali bog‘lanadi. Disulfid bog‘lar
oksidlanish va qaytarish
reaksiyasi yordamida isbotlanadi.
