|
Me’zonlar
3-A 30 nafar o‘quvchi
|
| bet | 21/22 | | Sana | 23.05.2024 | | Hajmi | 4,89 Mb. | | #251560 |
Bog'liq AHMADOVAMe’zonlar
3-A 30 nafar o‘quvchi
|
3-B 29 nafar o‘quvchi
|
Gap
Bo‘lak
lari necha
ga bo‘linadi
|
Nima
ni? So‘rogiga javob
bo‘luv
chi so‘z ayting
|
Ikkin-
chi darajali
Bo‘lak lar
Savol
larini ayting
|
Qan day? So‘roq
lariga so‘z ayting
|
Gap
bo ‘lak
lari
necha
ga bo‘linadi
|
Nima ni? So‘rog‘i
ga javob
bo‘luvchi so‘z ayting
|
Ikkinchi darajali
Bo‘lak lar
savollari ni ayting
|
Qanday?
So‘roqlariga so‘z ayting
|
|
18 ta -
60 %
|
14 ta –
46 %
|
16 ta - 53 %
|
17 ta
- 56 %
|
15 ta
- 51 %
|
13ta -
44 %
|
13 ta
- 44 %
|
18ta -
62%
|
|
2-jadval
|
|
1me'zon
|
|
|
2me'zon
3me'zon
4me'zon
|
|
|
|
|
|
Ushbu natijalar tahlili shundan dalolat bermoqdaki, boshlang‘ch sinf o‘quvchilarining ikkinchi darajali bo’laklarni o‘rganish darajadasi qoniqarli bo‘lib, o‘quvchilar ikkinchi darajali bo‘lakli bo‘yicha bilimini oshirish uchun ko‘plab muammolarni hal etish, shu bilan birga o‘quvchilari bilan matn va uning turlaridan unumli foydalanish, qolaversa, ushbu ezgu ishni amalga oshirishda butun kuch va imkoniyatlarni ishga solishga to‘g‘ri keladi.
Har ikkala sinf o‘quvchilari yo‘l qo‘ygan xatolar sinchiklab o‘rganib chiqildi. Tajriba-sinov ishlari o'tkazildi. Yo‘l qo‘yilgan xatolarni bartaraf etish choratadbirlari ustida tinimsiz ishlar olib borildi. Xatolarni bartaraf etishda ikkinchi darajali bo’laklarlarni bilishi lozim degan fikrga keldik.
Tajribadan keyingi natijalar:
Ko‘rinib turibdiki, olib borgan tajriba-sinov ishlarimiz samarali natijalar bergan. Tajriba sinfimizda tajribadan oldin o‘quvchilarning imlo savodxonlik darajasi 45 foizni tashkil qilgan bo‘lsa, tajriba-sinov ishlari so‘nggida 53 foizni tashkil qildi. Demak, 3-A sinf o‘quvchilarining imlo savodxonlik darajasi 8 foizga oshirilgan. Nazorat sinfida ham tajribadan oldin o‘quvchilarning imlo savodxonlik darajasi 39 foizni tashkil qilgan bo‘lsa, tajriba-sinov ishlari so‘nggida 45 foizni tashkil qildi. Demak, 3-B sinf o‘quvchilarining imlo savodxonlik darajasi 6 foizga oshirilishiga erishilgan. Yuqorida keltirilgan jadval va diagrammalar ko‘rsatkichlaridan ko‘rinib turibdiki, olib borilgan tajriba-sinov ishlari o'zining samarali natijalarini berdi va o‘quvchilarni savodli yozishga o‘rgatishda biz o‘z oldimizga qo‘ygan maqsadlarimizga erishdik.
XULOSA
O’zbek tili leksikasi juda boy. Unda serqirra ma’noga ega bo’lgan polisemantik va ma’nodosh, zid ma’noli va shakldosh, emotsioanal-ekspressiv bo’yoqdor so’zlar borki, ular nutqni obrazli va jozibador etishga xizmat qiladi. Ona tilimizning imkoniyatlarida foydalanish, go’zal badiiy tasvirlar yaratish ijodkoning so’z qo’llash mahoratiga bog’liq.
Ona tilini o’rganish nihoyatda dolzarb vazifa. Inson tafakkurining erishgan eng yuksak yutuqlari,eng chuqur bilimlari va g’oyat otashin hislar,agar ular so’z vositasi bilan aniq va ravshan ifoda qilinmasa, odamlar uchun noma’lumligicha qolaveradi. Keyingi o’n yilliklar mobaynida barcha mamlakatlar singari bizning yurtimizda ham tarjimachilik faoliyati izchil rivojlanib kelmoqda . Unga hamohang tarzda tarjimalarning sifati ham asta sekin yaxshilanmoqda . Bunga sezilarli turtki berayotgan omillaradan biri – tarjima nazaryasining so’ngi paytlarda jiddiy ravishda oldinga siljib borayotganligidadir.
Tarjima nazaryasi o’z tadqiqotlarini boshqa qator an’anaviy filologik, ayniqsa, lingvistik tadqiqod metodlaridan o’rni bilan foydalangani holda, ko’proq siyosiy solishtirma metod bilan chambarchas bog’liqlikda qo’llaniladigan semantik-uslubiy metod asosida olib boradi. Shu bilan birga asliyat va tarjima tillari lisoniy vositalarni batafsil tahlil qilish zaruriyati lingvistik tadqiqodning boshqa ayrim maxsus metodlaridan ham, jumladan, komponentlar tahlil qilish metodidan foydalanishni taqozo etadi. Bunday paytda qiyoslanayotgan ikki til birliklarining turli kontekstlarda qo’shimcha ma’no belgilarini kasb etish holatlari tahlil etiladi . Bir-birlarini to’ldirishga xizmat qiladigan mazkur metodlar amalga oshirilgan tarjimalarni har jihatdan puxta va xolis baholash imkoniyatini beradi.
Fan va texnikaning shiddat bilan rivojlanishi iqtisodiyot sohasiga ham o’z tasirini o’tkazmasdan qolmaydi, buning natijasida yana bir qancha iqtisodiyot sohasida yangi neologizmlarni yuzaga kelishiga olib keladi.
5. Til tarixini o’rganar ekanmiz, biz amin bo’lamizki, ko’plab so’zlar o’zgarishiga qaramay, asliyatning tub ma’nosini saqlab qolgan, lekin ayrim holatlarda bu narsa umuman yo’qolib ketgan. Shunday qilib, ingliz tilidagi iqtisodiy neologizmlarni o’zbek tiliga tarjima qilishda ikki bosqichda o’tiladi.
1. Yangi so’z ma’nosini aniqlash (qachonki tarjimon nashrdan chiqqan inglizcha iqtisodiy terminologik lug’atlarga murojat qiladi , yoki matn yo so’zning tarkibiga ko’ra uning mazmunini aniqlash).
2. O’zbek tilidagi vositalar orqali iqtisodiy neologizmlarning mazmunini berish, aynan; transkripsiya, transleteratsiya, kalkalash va tasviriy tarjima usullari orqali amalga oshiriladi. Iqtisodiy neologizmlarni tarjima qilishda qaysi bosqichdan foydalanish xususiyatiga to’xtalsak, bu ko’pchilik subekt faktorlarga bog’liq. Masalan tarjimoning shaxsiga, uning intellektiga, uning qobiliyati va tarjimasiga, iqtisodiyot sohasidan xabardorligiga, abstrakt – mavhum tushunchalar bilan ishlashga tarjima qilish jarayoniga va matn uslubiga ham bog’liq.
6. Terminlarni tartibga solish amaliyotida u yoki bu lug’aviy birlikni termin qatoriga kiritishda odatda quyidagi talablardan kelib chiqiladi: u muayyan tizim tarkibiga kirishi va shu tizim doirasida yagona ma’no bildirishi, tartibga tushish belgilariga ega bo’lishi, sinonim (dublet)larga ega emasligi, qisqa, eslash va talaffuzi qulayligi kabi talablarga javob berishi lozim. Albatta, barcha terminlar mazkur talablarga javob berganda, terminologiyani tartibga solish degan gap ham ko’ndalang bo’lmas edi. Biroq amaliyotda ish hali poyoniga etgan emas. Yuqorida aytganimizdek, o’zbek iqtisodiyot terminologiyasi qator nuqsonlarga ega: lug’aviy va grammatik sinonimiyaning keng tarqalganligi, terminlar imlosidagi har xillik kabilar ana shunday nuqsonlardandir.
7. Ta’kidlash kerakki, bu iqtisodiyot pirovardida inson manfaatlariga xizmat qilish yotadi. Uning maqsadi iqtisodiyotning ijtimoiy jihatlarini kuchaytirish, ishlab chiqarishni iste’molchi talablariga bo’ysundirish, mo’l-ko’lchilik orqali aholi farovonligiga erishish, mamlakatda erkin tadbirkorlik muhitini yaratish orqali xalqimizga azaldan xos bo’lgan mehnatsevarlik, ishbilarmonlik, tejamkorlik, vaqtning qadr-qiymatiga yetish kabi xislatlarni yana qaytadan shakllantirishdan iborat. Yana bir narsani aytish kerakki, dunyoning ko’pchilik mamlakatlarida ishlatilib kelinayotgan baynalmilal terminlarning o’zbek tiliga ham o’z holicha o’zlashtirilishidir. Bu o’rinda shuni ta’kidlamoq zarurki, yangidan kirib kelayotgan terminlarning hammasiga ham o’zbekcha muqobilini topish qiyin. Shuning uchun ularning asosiy qismi dunyoning ko’pchilik mamlakatlari tillarida bir shaklda o’z asl holicha ishlatiladi va bu qo’llanish dunyo bizneschilari axborot almashinuvi uchun qulay.
|
| |
