Mavzu rejasi:
1.Ilk yoshdagi bolalarning rivojlanishining o‘ziga xos xususiyatlari.
2.Ikki va uch yoshgacha bo‘lgan bolalarning jismoniy tarbiyasi.
3.Markaziy nerv tizimi. Dinamik strereotip.Suyak tizimi haqida bilim berish.
4. Maktabgacha 3-7 yoshdagi bolalarning rivojlanishining o‘ziga xos xususiyatlar
Tayanch so‟zlar va iboralar:
Sog‘lomlashtirish, ta‘limiy, tarbiyaviy vazifalar,
jismoniy tabiyaning mehnat va harbiy tayyorgarlik bilan aloqadorlik prinsipi, shaxsni
har tomonlama
rivojlantirish prinsipi, jismoniy tarbiyani sog‘lomlashtirish
maљsadiga yo‘naltirilganlik prinsipi, yurak-tomir tizimi, nafas olish tizimi.
Jismoniy mashqlarni bajarish jarayonida bu yoshdagi bolalarda chaqqonlik, tezlik,
kuch, chidamlilik va egiluvchanlik sifatlari tarbiyalanadi. Ularning anatomik-
fiziologik xususiyatlarini e‘tiborga olsak, chaqqonlik va tezlik sifatlarini tarbiyalash
imkoniyati ularda boshqa sifatlarga nisbatan ko‘proq bo‘ladi, kuch va chidamlilik
sifatlarini tarbiyalashda esa,
aksincha, extiyotkor bo‘lish zarur. Lekin bu sifatlarni
rivojlantirish umuman to‘xtatib qo‘yilmaydi, chunki kuch va chidamlilik elementlari
har bir harakat faoliyati uchun zarur, bu sifatlar tarbiyachining xohishisiz ham boshqa
harakat faoliyatlari davomida, xususan, yurish, sakrash,
uloqtirishdek harakatlar
tarkibida baribir namoyon bo‘ladi.Bu yoshdagi bolalar asab tizimining egiluvchanligi
jismoniy sifatlarni bir tekisda rivojlantirishga yaxshi imkoniyat yaratadi. Chunki asab
tizimidagi qo‘zg‘alish va tormozlanish birini ikkinchisi bilan tez almashtirish
qobiliyati bilan bog‘liq. Ayniqsa, harakatli o‘yinlar davomida oldindan
rejalashtirilmagan, o‘yin faoliyati uchun zarur bo‘lgan favquloddagi harakatlarni
bajarishga to‘g‘ri keladi va ular qisqa vaqt ichida bir-biri bilan tez o‘rin
almashinishda namoyon bo‘ladi. Bu esa chaqqonlik sifatini
oson rivojlantirishga
sharoit yaratadi.Asab jarayoni jismoniy sifatlarning rivojlanishini tezlashtiradi. qisqa
vaqt mobaynida o‘rtacha tezkorlik bilan yugurish, velosipedda uchish va boshqa
mashqlar tezlikning rivojlanishiga omil bo‘ladi. Bu mashqlarda, albatta, me‘yorni
to‘g‘ri tanlash va ularning o‘zaro o‘rin almashinishi muhim ahamiyatga egadir.Bu
yoshdagi bolalarda bo‘yin, qorin, orqa, bel mushaklari kuchsiz bo‘lib, qomat yaxshi
rivojlanmaydi. Shunga ko‘ra, ushbu guruh mushaklarini rivojlantirish uchun yurish,
yugurish, tanani bukib va rostlab bajariladigan mashqlarni to‘g‘ri
tanlab olish,
harakatlar tezligini orttirish va boshqa tadbirlar juda muhim. Bularsiz bola kundalik
hayotida uchraydigan jismoniy mashqlarni bajarishda, jismoniy mehnatda
qiyinchilikka uchragan bo‘lar edi.Maktabgacha yoshdagi bolalarga mashq berishdan
oldin ularga o‘sha mashqning ahamiyati, bajarish texnikasi, harakatli o‘yin
qoidalari,
umumiy va shaxsiy gigiena qoidalari, tanani tarbiyalashning ayrim elementlari haqida
tushuncha berib borish lozim. Bu yoshdagi bolalarni jismoniy mashqni yakka holda
mustaqil va guruh bilan bajarishga o‘rgatish kerak. Kichik guruhlarda jismoniy
mashqlarni bajarishga o‘rgatish, o‘zining sport malakasi o‘sayotganiga va katta
sportchilarning
natijalariga qiziqish, o‘zaro do‘stlik, hamjihatlik, o‘yinchoqlarga
munosabat masalalariga, axloq me‘yorlarining rivojlanishiga e‘tibor beriladi. Ularda
jismoniy tarbiyani shunday yo‘lga qo‘yish kerakki, bunda zarur jismoniy sifatlarni
o‘stirish aqliy, axloqiy va estetik tarbiya bilan qo‘shib olib borilsin. Ularga
estetikadan
tana tuzilishi, qomatni to‘g‘ri tutib yurish, harakatlarning ravon hamda
chiroyliligi, kiyim-boshni ehtiyotlash va boshqalar to‘g‘risida tushuncha berish kerak
bo‘ladi.Maktab yoshigacha bo‘lgan bolalarda aqliy qobiliyatlarni rivojlantirish,
diqqat, idrok,
tushuncha, tasavvur, tafakkurni o‘stirish va boshqa xislatlarni
mustahkamlash jismoniy tarbiya jarayonining asosiy mazmuniga aylantiriladi.
