terisi juda nozik va tez yaralanadi. Shu munosabat bilan bola terisini jarohatlanishdan
saqlash va uning (issiq almashinuvchi va himoyachi) funksiyasini to‘g‘ri
rivojlantirishga imkon berish zarur.Bola tug‘ilishda uning asab tizimi o‘zining bir
qancha funksiyalarini bajarishga tayyor yemas.
Vegitativ asab tizimi ancha
rivojlangan. Bolalar ko‘zg‘alish va tormozlanish uchun tekis bo‘lmagan jarayonlari,
kam harakatchanlik tormozlanish ishga ko‘ra qo‘zg‘alish yuqoriroq yekanligiga
hosdir.
Shu
munosabat
bilan
maktabgacha
yoshda
asab
jarayonini
takomillashtirishga, faol tormozlanishini, shuningdek harakat analizatorlari, sezgi
organlarini rivojlantirishga imkon berish zarur. Maktabgacha yoshdagi o‘quvchilarda
issiqni boshqarish kam rivojlangan bo‘lgani uchun organizmni tashqi muhitni
noqulay sharoitlarga (suv,
havoning past va harorati, quyosh nuri ta‘siriga), ya‘ni
chiniqishini tavsiya yetadi. O‘zbekiston o‘quvchi yoshlarni tarbiya konsepsiyasida
ko‘rsatilganiga ko‘ra maktabgacha tarbiya maqsadi bolani shaxs sifatida oyoqqa
turg‘azishdir, oldindan tuzilgan dasturga asosan qayta qurish yemas. Jamoa
maktabgacha tarbiya tizimi oilaviy tarbiya bilan bog‘liq holda olib borilganidagina,
uni to‘ldiruvchi bo‘lgandagina, oiladan ajratilmagan holdagina bolalarga yordam
berish mumkin. Maktabgacha yoshdagi bolalarni
tarbiyalashda etnik va
etnopsixologik xususiyatlarni hisobga olish zarur. Bolaning psixik va shaxsiy
rivojlanishida oiladagi tarbiya o‘zining ahamiyati jihatidan yuqori bo‘lishi kerak.
Oilada bola birinchi marta o‘z halqining madaniyati va turmushi bilan to‘qnashadi,
milliy odatlarini o‘zlashtira boradi. Oiladagi tarbiya bola himoyasini amalga oshiradi,
va jismoniy va hissiy qulayliklar yaratadi. Shu narsani ta‘kidlash kerakki,
umumittifoq dasturi O‘zbekiston sharoitida oqlanmadi. Mintaљa xususiyati
(jug‘rofiyasi, yil fasllarining davomiyligi), jismoniy tarbiya tizimiga original
yondashishni talab etadi, uning muvaffaqiyati bo‘lishiga o‘quvchining psixologiyasi
va sog‘ligi ko‘p jihatdan bog‘liq bo‘ladi. Iqlim sharoiti o‘quvchilar faoliyatining ko‘p
qismini ochiq havoda tashkil yetishga imkoniyat yaratadi (bunga hamma amaliy
mashg‘ulotlar kiradi).
O‘quvchilar faoliyatini mumkin qadar tabiiy shakllarga yaqinlashtirish bolaning
harakatga bo‘lgan talabini hisobga olishdir. O‘quvchining o‘z
kuchiga qarab ishga
jalb yetish har doim ham yemosional hissiyotini hosil qiladi hamda faollikdagi
bolalar talabini amalga oshiradi. Tarbiya muassasalarida yoshlikdan boshlab sog‘liqni
saqlashni odatga kirita borish kerak. Bolani sog‘lom, chaqqon, mard, kuchli bo‘lishi
kun tartibiga rioya qilish, harakatli halq o‘yinlarini sevib bajarishi uchun sharoit
yaratish kerakki, unda irodalilikni namoyon yetishga, jismoniy va psixologik
xarakterdagi qiyinchilikni yengishga intilish zarur. Bunda qiz va o‘g‘il
bolalarni
jismoniy tarbiya asosida kelajakdagi qiz va yigitlarning sifatlarini tarbiyalab, o‘ziga
hos xususiyatlarni hisobga olish zarur. Juda kichik yoshdan boshlab bolalarda sog‘liq
uchun zarur ko‘nikmalarni shakllantirib borish darkor. Gigiyenik tarbiyalarda
kelajakdagi sog‘lom turmush kechishi uchun qo‘yilgan yo‘riqlarni shakllantirish
uchun zarur bo‘lgan ozodalik madaniyati asosdir.Gigiyenik va jismoniy salomatlik
ko‘p jihatdan sog‘liqni saqlash va halq ta‘limining birgalikda olib boriladigan
ishlariga bog‘liqdir. Yuqorida aytilganlarni hisobga olib O‘zbekiston Davlat jismoniy
tarbiya oliygohi ilmiy-metodik laboratoriyasi Farzandingiz sog‘lom bo‘lishini
istasangiz deb nomlangan, 3-6 yoshli bolalarga mo‘lljalangan, oilada o‘tkaziladigan
jismoniy mashqlar qo‘shimcha mashg‘ulotlari haqida
metodik tavsiyanomalar
shuningdek, bolalarda jismoniy madaniyat va sport, mustaqillikni tarbiyalash
sohasidagi bilimlarni shakllantirish bo‘yicha o‘quv qo‘llanmasini ishlab chiqdilar.
2.
