3.Devorga orqa bilan turib tirmashib chiqish.
Arqonga tirmashib chiqish. Osilgan arqonda aralash osilib tirmashib chiqishning uch
usuli mavjud: bukilgan qo‗llarda tirmashib chiqish,
uch va ikki harakat usulida
tirmashib chiqish. Uch harakat usulida tirmashib chiqish xotin-qizlar va o‗rta maktab
yoshidagi bolalar mashg'ulotlarida qo‗llamladi, chunki kuch faqatgina qo‗l va yelka
bo‗g‗imi mushaklariga tushmasdan, oyoq mushaklariga ham tushadi. Arqonning
qattiqligi va yo‗g‗onligiga qarab, arqon oyoqlar bilan bir oyoqning taqimi va ikkinchi
oyoqning tovoni bilan yoki «sirtmoq» qilib ushlanadi. Bunda arqon bir oyoqni soni
va boldi-rining tashqarisidan o‗tadi va oyoq kafti ichki tomonlari bilan qisib
ushlanadi. Ikki harakat usulida tirmashib chiqish. Ikki
harakat usulida tirmashib
chiqishning ikki turi mavjud. Birinchi turi (129-rasmda) ko‗rsatilgan. Birinchi usul -
qo‗llarga tortilib, oyoqlar tizzada buldladi va ular bilan arqon qisiladi.Ikkinchi usul -
oyoqlarni to‗g‗rilab (depsinib) qo'llarni almashtirib, arqonning yuqorisidan ushlanadi,
ya‘ni to‗g‗ri qo‗llarga osilish holatiga o‗tiladi. Tirmashib chiqishning bu usuli harakat
muvofiqligi bo'yicha uncha murakkab emas.
Muvozanat saqlash mashqlari.
Muvozanat saqlashning zarur sharti umumiy og'irlik
marka-zining tayanch maydoni ustida joylashishidir. Tayanch maydoni qanchalik
katta bo'isa, muvozanat shunchalik turg‗un bo‗ladi. Muvozanat saqlash mashqlari
qomatni shakllantirish uchun katta. ahamiyatga ega, chunki ulami bajarayotganda bel
hamda butun gavda mushaklarining faoliyati ancha ortadi.Muvozanat
saqlash
mashqlari polda yoki balandroq tayanch joyda (gimnastika o‗rindig‗i, yakka xoda),
turgan joyda va harakatda bajariladi. Gimnastika mashg‗ulotlarida maxsus muvozanat
saqlash mashqlari ko‗pincha balandroq tayanch joyda bajariladi.Turgan joyda
bajariladigan mashqlarga: kichik tayanchda oyoq uchlarida, tovonlarda,
bir oyoqda
tik turishlar, qo‗l, oyoq, gavda harakatlari bilan bajariladigan mashqlar (masalan, bir
oyoqda), shuningdek, ikki oyoqda burilishlar, sakrab burihshlar,
bir va ikki oyoqda
o‗tirishlar
kiradi.Balandroq
tayanch
joyda
bundan
tashqari,
pastroq
holatdan balandroq holatga o‗tish va teskarisi - balandroq holatdan pastroq holatga
(shu juinladan, yotish holatiga ham) o‗tish, o‗tirgan holatdan siltanib o‗tish mashqlari
bajarilishi
mumkin.Harakatda
bajariladigan
mashqlarga
quyidagilar:
yurishning barcha turlari (oddiy qadam, juftlama qadam, almash qadam, yelka
bilan
oldinga yurish, ko'zlarni yumib engashib yoki boshni burib yurish), yugurish va raqs
qadamlari bilan harakat qilish kiradi. Ushbu mashqlar guruhining ko‗proq qismini
qo‗l va gav-daning qo'shimcha harakatlari, to‗xtash, engashish, burilish va h.k.lar
bilan yurish tashkil qiladi.To‗siqlarni oshib o‗tish, yuklarni
bir joydan ikkinchi
joyga ko‗tarib o‗tish, ikki kishi bo‗lib almashib o‗tish va aralash tayanish-larda
harakat qilish katta amaliy ahamiyatga ega. Xodada muvozanat saqlash mashqlarini
bajarganda arg‗amchilar, tayoqchalar (sakrab o‗tish yoki ostidan o'rmalab o'tish
uchun), to‗ldirma to‗plar (ular ustidan hatlab o‗tish uchun) va h.k.lar to‗siq bo'lib
xizmat qilishi mumkin.Ko‗tarib o‗tish uchun yuk sifatida to‗ldirma to'plardan foyda-
laniladi. Yaxshi tayyorgarlikka ega bo'lgan guruhlarda sherigini ko‗tarib o‗tish
mumkin. Balandroq tayanch joyda ikki kishi bo‗lib, almashib o‗tishning ikki asosiy
usulibor:
Sheriklardan biri xodaga ko‗ndalang cho‗qqayib, tayanadi yoki qoringa yotish
holatini qabul qiladi, ikkinchisi esa uning ustidan hatlab o‗tadi.
Xoda ustida sheriklar uchrashganda bir-birining yelkalaridan ushlashib, o‗ng oyoqlari
kaftlarining ichki qirralari bir-biriga tekkunga qadar oldinga
uzatadilar va bir-birini
ushlagancha.
