Sinfdoshing Ahm ad Tarbay

ning dadasini maqtayverdi. Mayda bolalar ayniqsa 
to ‘polon ko‘tarib yuborishdi. M etin degan ukam bor. 
Hozir uchinchi sinfda o ‘qiydi. H am m adan shu ukam 
oshib tushdi. «Mening dadam zo‘rla, m ening dadam
bilag‘onla», deyaverdi ko‘kragini kerib.
Aslida haq gap bu. Dadamiz maktabda nuqul a ’lo 
baholar bilan o‘qigan ekanlar. Buni o ‘z og‘izlaridan 
eshitganmiz.
Ikki o ‘rtada bahs qizib ketdi.
— M ening dadam sizlarnikidan zo ‘r o ‘qiganlar. 
Sinfdan sinfga nuqul a ’lo baholar bilan o‘tganlar. Ha, 
mana shunaqa, — derdi M etin b o ‘sh kelmay.
D adam bilan birga o ‘qigan o ‘rtog‘ining o ‘g‘li:
— Ho, rosa olib qochding-ku! — dedi M etinni 
kalaka qilib.
— Bu gapni kimdan eshitding o ‘zi? — so‘radi 
boshqa bir bola.
— Dadam ning o ‘zlari aytganlar, — dedi M etin 
kerilib. Keyin qo'shib q o ‘ydi:
— Kim ishonmasa, borib dadasidan so‘rasin. 
H am m am izning dadamiz birga o ‘qishgan ekan. Rost 
gapni aytib berishadi.
Kattaroq bolalar dahanaki jangga qo'shilm ay tur- 
gan edi, m en bilan bir sinfda o ‘qiydigan qo‘shni 
qiz:
— Yolg‘on gapirgani uyalmaysanmi, a ’lochi deb 
mening dadam ni aytsa bo‘ladi,— deb ukamni koyib 
berdi.
— 0 ‘zing ham aldoqchi ekansan. M ening dadam
sinfda hecham qolmaganlar. N uqul a ’lo o ‘qiganlar. 
Tushundingm i?— dedi boshqa bir bola bo ‘ynini ch o ‘- 
zib.
— G ‘irt yolg‘on bu. Dadang seni aldayapti. A’lo­
chi deb mening dadam ni aytsa b o ‘ladi.
— D adam hecham aldamaydilar.
Katta bolalar ham bunga qo ‘shilganini ko‘rib, 
xunobim oshdi. Bahs tobora qizib boryapti.

— T o‘g ‘rimi, opa? Dadam a ’lochi bo ‘lganlar-a? 
0 ‘zing ayt, bular eshitishsin,— dedi ukam meni 
madadga chaqirib.
— Ha, to ‘g ‘ri, shundoq b o ‘lgan, — dedim.
Qiy-chuv yana avjga mindi.
— Q o‘y, xafa b o ‘lma, kim nima desa deyaversin. 
Baribir foydasi yo‘q, — dedim ukam ni yupatib.
Yoshi bizdan ancha katta bir bola:
— Ham m ang n o to ‘g‘ri gapiryapsan, — dedi m ah- 
madanalik qilib. — Hech kimning dadasi a ’lochi b o ‘l- 
magan. T o ‘g ‘risini aytsam, ularning orasida faqat me- 
ning dadam yaxshi o ‘qiganlar.
— Ol-a! — dedi M etin qizishib.
— Ishonm asang, borib dadangdan so‘rashing 
mumkin.
— Dadang laqillatipti seni!
— Seni!
M etin o ‘ziga ikkita keladigan bu bolaga kalla qil- 
m oqchi bo'lgan edi, arang ushlab qoldim.
Uyga ketyapmiz-u M etin hadeb:
— Aldoqchilar... M aktabda faqat mening dadam
a ’lochi boigan! — deb h o ‘ng-ho‘ng yig‘ladi.
Uyga kira solib, u oyimning oldiga yugurdi.
— D adam a ’lochi bo‘lmaganmish. Dadam al- 
doqchi emish.
Oyimning jahli qo ‘zib, jerkib berdi:
— 0 ‘chir ovozingni! Bu nim a qiliq? Yana qay- 
tarsang, tilingni kesib olaman.
U kam darhol jim b o ‘ldi.
— Nimaga achchiq qilasan, M etin, — dedim uni 
yupatish uchun.— Ayb o'zim izda b o ‘lishi ham m um - 
kin. D adam iz ularning dadalari bilan bir maktabda 
o ‘qim agandir balki.
— 0 ‘zlari doim birga o ‘qiganmiz, deyishadi-ku.
— Bo‘pti, kechqurun dadam ning o'zlaridan so‘- 
raymiz. Bor gapni aytadilar.
G ‘ulg‘ulaga tushib qoldim. Bu masala meni ham
12

qiziqtira boshladi. Kechqurun ovqatlanib o ‘tirgan 
edik, dadam dan boyagi gapni so‘radim.
— Ha, birga o‘qiganmiz, to ‘g‘ri. Aslida to ‘rtta- 
lamiz ham bir sinfda o ‘qiganmiz. M en ulardan biri 
bilan uch yil, qolgan ikkitasi bilan besh yil bir sinfda 
o ‘qiganman.
Kunduzi oyim ning Metinga qilgan po ‘pisasi esim- 
ga tushib, boshqa narsa so‘rashga yuragim betlamadi.
Ertasi kuni maktabga borganimda yonimdagi par- 
tada o ‘tiradigan qizdan dadasi m aktabda qanday 
o ‘qiganini so‘radim.
— M ening dadam nuqul a ’lo baho bilan o ‘qigan,— 
dedi u.
Bu gapni orqam izdagi bola eshitib qoldi.
— M ening dadam ham a ’lochi bo ‘lgan ekanlar, — 
dedi u kerilib.
Xullas, bu masala butun sinfning og‘ziga tushdi. 
Atigi uch bola dadasi yoshligida qanday o ‘qiganligini 
bilmas ekan. Qolgan ham m a o ‘quvchilam ing dadasi 
a ’lochi bo ‘lib chiqdi.
Ahmad, xatim ni olganingdan keyin sen ham
dadangdan so‘rab k o ‘r — u kishiyam m aktabda a ’lo 
baholar bilan o ‘qigan ekanlarmi? Lekin a ’lochi bo ‘l- 
ganlariga hozirdanoq ishonam an. Chunki kimni olib 
qarama, ham m aning dadasi negadir a ’lochi b o iib
chiqyapti.
Oradan ikki kun o ‘tmagan ham ediki, bir payt 
M etinning o ‘qituvchisi oyimni maktabga ayttirib 
yubordi. M a’lum b o ‘lishicha, ukam ning o ‘qishi pa- 
sayib ketibdi. Ishdan qaytgach, bu gap dadam ning 
qulog‘iga yetdi. D adam M etinni ancha koyib berdilar, 
keyin esa uni oldilariga o ‘tqazib, yotig‘i bilan nasihat 
qildilar.
— Axir mendan ibrat olsang b o ‘lmaydimi, o ‘g‘lim? 
M en sendek paytim da ham m a fanlardan a ’lo baho 
olib o ‘qirdim. Biror m arta ham past baho olm agan- 
man. Sinfda m ening oldimga tushadigan bola yo‘q
13

edi. X o‘sh, sen-chi? Uyat emasmi, axir! Nimaga o ‘qi- 
shingning mazasi yo‘q? Bola degan dadasiga o ‘xsha- 
shi, undan ibrat olishi kerak-da, axir.
D adam ancha hovuridan tushgan edi, fursatni 
qo ‘ldan bergim kelmadi:
— Q o‘yavering, dada,— dedim .— M etin ham katta 
bo ‘lganida bolalariga maktabda zo ‘r o'qiganm an, deb 
aytishi mumkin-ku.
Ilmoqli gapimni oyim fahmlab qolib, darrov tan- 
behga o‘tdilar:
— Bu nim a beadablik, qizi tushmagur? Endi se- 
ning tilingni kesib olaymi? 0 ‘zingdan katta gapirayot- 
ganda tek o ‘tirsang bo ‘lmaydimi?!
Buyog‘iga indamay qo ‘ya qoldim. D adam boshqa 
churq etib og‘iz ochmadilar.
Xullas, Anqaraga ko‘chib kelganimizdan beri h un­
dan b o ‘lak yirikroq voqea yuz bergani yo‘q.
M endan ham m a sinfdosh o'rtoqlarga salom ayt. 
Senga ham muvaffaqiyatlar tilayman.

Download 2.74 Mb.