TIMSS xalqaro tadqiqot vositalari to‘plamiga quyidagilar kiradi

320 
- ta’lim sohasidagi mutaxassislar (tadqiqot sifatini kuzatuvchilar uchun); 
- uslubiy ta’minot (o‘rganishni tashkil etish va o‘tkazish bo‘yicha milliy 
koordinatorlar uchun yo‘riqnoma, namuna olish bo‘yicha qo‘llanma, maktab 
koordinatorlari uchun qo‘llanma, test o‘tkazish bo‘yicha qo‘llanma, bepul javoblar 
bilan topshiriqlarni tekshirish bo‘yicha qo‘llanma, ma’lumotlarni kiritish bo‘yicha 
qo‘llanma va boshqalar); 
- dasturiy ta’minot (sinflar va o‘quvchilarni tanlash uchun, ma’lumotlarni 
kiritish uchun). 
Xalqaro testlar quyidagi tamoyillar asosida ishlab chiqiladi: 
- o‘quv va kognitiv faoliyatning sinovdan o‘tgan mazmuni va turlarini yetarli 
darajada yoritish; 
- xalqaro 
testlar 
mazmunining 
aksariyat 
ishtirokchi 
mamlakatlarda 
o‘rganilayotgan materialga maksimal darajada mos kelishi; 
- testlarning o‘zaro aloqasini ta’minlash; 
- tekshirilayotgan mazmunning matematika ta’limini rivojlantirish nuqtai 
nazaridan ahamiyati; 
- o‘quvchilarning yosh xususiyatlariga muvofiqligi, test ishlab chiqilgan 
yutuqlarni baholash; 
- ommaviy tadqiqotlar uchun talablarga muvofiqligi. 
- 4 va 8-sinf o‘quvchilarining matematika fanidan baholash uchun test 
topshiriqlarini berishda belgilangan tildan foydalaniladi. Bu nazariya o‘quvchilarga 
cheklangan [qanday?] vazifalarni bajarish asosida va ularning shaxsiy 
xususiyatlarini [nima?], o‘qituvchilar va ta’lim muassasalarining xususiyatlarini 
[nima?] hisobga olgan holda (anketaga javoblariga qarab ) javob berishga imkon 
beradi. 
- 4-8-sinf o‘quvchilari uchun matematika fani bo‘yicha xalqaro test sinovlari 
natijalari alohida qayta ishlanadi va tahlil qilinadi. O‘rganish natijalarini statistik 

321 
qayta ishlash natijasida har bir o‘quvchiga matematika fanidan topshiriqlarni 
bajarish uchun alohida 1000 balllik tizimda ball qo‘yiladi. 
- 4 va 8-sinf o‘quvchilarining xalqaro natijalar shkalasi tadqiqotda qatnashgan 
barcha mamlakatlarning o‘rtacha balllarining o‘rtacha qiymati 100 standart og‘ish 
bilan 500 deb olinganligi.
Jaxon ta’limida Lesley University olimi Jennifer Anne Evans matematika 
baholash tizimi haqida ilg‘or fikrlarni ilgari surgan.
Tadqiqotchi baholash tizimini ikki o‘lchovga bo‘ladi: mazmunli va kognitiv. 
Uning fikricha matematikani o‘rganiyotib, mazmun o‘lchovi vazifalarni bajarish 
uchun zarur bo‘lgan matematik ko‘nikmalar yoki tushunchalarga ishora qilish 
lozim (masalan, ko‘paytirish, perimetr va boshqalar)
82
.
Jennifer Anne Evans tadqiqot ishida mazmunli va kognitiv o‘lchamdagi 
topshiriqlarni alohida ajratib ko‘rsatgan (1-jadval). 
1-jadval 
4-sinf matematika 
mazmunli o‘lchov 
4-sinf matematika 
kognitiv o‘lchov 
Raqamlar (50%) 
Bilish (40%) 
Geometrik shakllar va o‘lchovlar 
(35%) 
Qo‘llash (40%) 
Ma’lumotlarni ko‘rsatish (15%) 
Mulohaza yuritish (20%) 
O‘zbekiston ta’limida ham bugungi kun o‘quvchisi xalqaro baholashga javob 
berish uchun yangi avlod darsliklari va milliy dastur yaratildi. O‘quvchilarning 
mazmun va kognitivli bilimlarini o‘lchashning dastlabki nazariy va amaliy ishlari 
boshlandi. 
82

Download 9,63 Mb.