320
- ta’lim sohasidagi mutaxassislar (tadqiqot sifatini kuzatuvchilar uchun);
- uslubiy ta’minot (o‘rganishni tashkil etish va o‘tkazish bo‘yicha milliy
koordinatorlar uchun yo‘riqnoma, namuna olish bo‘yicha qo‘llanma, maktab
koordinatorlari uchun qo‘llanma, test o‘tkazish bo‘yicha qo‘llanma, bepul javoblar
bilan topshiriqlarni tekshirish bo‘yicha qo‘llanma, ma’lumotlarni kiritish bo‘yicha
qo‘llanma va boshqalar);
- dasturiy ta’minot (sinflar va o‘quvchilarni
tanlash uchun, ma’lumotlarni
kiritish uchun).
Xalqaro testlar quyidagi tamoyillar asosida ishlab chiqiladi:
- o‘quv va kognitiv faoliyatning sinovdan o‘tgan mazmuni va turlarini yetarli
darajada yoritish;
- xalqaro
testlar
mazmunining
aksariyat
ishtirokchi
mamlakatlarda
o‘rganilayotgan materialga maksimal
darajada mos kelishi;
- testlarning o‘zaro aloqasini ta’minlash;
- tekshirilayotgan mazmunning matematika ta’limini rivojlantirish nuqtai
nazaridan ahamiyati;
- o‘quvchilarning yosh
xususiyatlariga muvofiqligi, test ishlab chiqilgan
yutuqlarni baholash;
- ommaviy tadqiqotlar uchun talablarga muvofiqligi.
- 4 va 8-sinf o‘quvchilarining matematika
fanidan baholash uchun test
topshiriqlarini berishda belgilangan tildan foydalaniladi. Bu nazariya o‘quvchilarga
cheklangan
[qanday?] vazifalarni bajarish asosida va ularning shaxsiy
xususiyatlarini
[nima?], o‘qituvchilar va ta’lim muassasalarining xususiyatlarini
[nima?] hisobga olgan holda (anketaga javoblariga qarab )
javob berishga imkon
beradi.
- 4-8-sinf o‘quvchilari uchun matematika fani bo‘yicha xalqaro test sinovlari
natijalari alohida qayta ishlanadi va tahlil qilinadi. O‘rganish natijalarini statistik
321
qayta ishlash natijasida har bir o‘quvchiga matematika
fanidan topshiriqlarni
bajarish uchun alohida 1000 balllik tizimda ball qo‘yiladi.
- 4 va 8-sinf o‘quvchilarining xalqaro natijalar shkalasi tadqiqotda qatnashgan
barcha mamlakatlarning o‘rtacha balllarining o‘rtacha qiymati 100 standart og‘ish
bilan 500 deb olinganligi.
Jaxon ta’limida Lesley University olimi
Jennifer Anne Evans matematika
baholash tizimi haqida ilg‘or fikrlarni ilgari surgan.
Tadqiqotchi baholash tizimini ikki o‘lchovga bo‘ladi: mazmunli va kognitiv.
Uning fikricha matematikani o‘rganiyotib, mazmun o‘lchovi vazifalarni bajarish
uchun zarur bo‘lgan matematik ko‘nikmalar yoki tushunchalarga ishora qilish
lozim (masalan, ko‘paytirish, perimetr va boshqalar)
82
.
Jennifer Anne Evans tadqiqot ishida mazmunli va kognitiv o‘lchamdagi
topshiriqlarni alohida ajratib ko‘rsatgan (1-jadval).
1-jadval
4-sinf matematika
mazmunli o‘lchov
4-sinf matematika
kognitiv o‘lchov
Raqamlar (50%)
Bilish (40%)
Geometrik shakllar va o‘lchovlar
(35%)
Qo‘llash (40%)
Ma’lumotlarni ko‘rsatish (15%)
Mulohaza yuritish (20%)
O‘zbekiston ta’limida ham bugungi kun o‘quvchisi
xalqaro baholashga javob
berish uchun yangi avlod darsliklari va milliy dastur yaratildi. O‘quvchilarning
mazmun va kognitivli bilimlarini o‘lchashning dastlabki nazariy va amaliy ishlari
boshlandi.
82
