24
Yuqoridagi baytdagi “o‘rtag‘a” so‘zi Mukammal asarlar to‘plami va To‘la
asarlar to‘plamidagi doston matnida
”o‘rtada” tarzida ifodalangan. Bayt
mazmunini sharhlashda ham albatta bu tuzatish o‘rinli ekanligiga guvoh bo‘lamiz.
Asar ilmiy-tanqidiy matnida ham bu so‘z “o‘rtada” holida kelgan.
Borchasidin
haz etar ahli uqul,
Gar xud uzoq cheksa bo‘lurlar malul
25
Yuqoridagi baytda keltirilgan “haz” so‘zi XV tomlik asarlar to‘plamida
“hazl” tarzida ifodalangan. Ularning qay biri bayt mazmuniga mos kelishini
misralarni sharhlash orqali bilish mumkin. Lug‘atlarda “haz” so‘zi “huzur-halovat,
lazzatlanish”, “hazl”esa “hazil qilmoq, oriq bo‘lmoq” ma’nolarda qo‘llanadi.
Ushbu baytni to‘laligicha sharhlash uchun oldingi misralarga ham murojaat
qilishga to‘g‘ri keladi. “Bazmda har qanday sozanda dilkash kuylarni ijro etib,
kuyda qancha yaxshi takrorlar, mashqda qancha yaxshi naqarotlar bo‘lmasin,
ularning barchasidan tushungan odamlar, lazzatlanadi, qanoatlanadi. Agar kuy
ijrosi cho‘zilib ketsa, ularga ham malol keladi”. Shunday ekan, baytda “haz”
so‘zining qo‘llanilishi o‘rinli bo‘ladi.
Suvg‘acha xoro bila
bunyod anga,
Ko‘kka degin porai
po‘lod anga
