|
Chiziqli va burchakli o‘lchashlari
|
| bet | 3/21 | | Sana | 17.01.2024 | | Hajmi | 0,83 Mb. | | #139639 |
Kalit so‘zlar: fizik qurilma, statik, dinamik, tavsif, asboblarning hatoliklari.
Sinov savollari
CHBO` fizik prinspial tuzilishi qanday?
Statik tavsiflar nima?
Dinamik tavsif nima?
CHBO` da qanday o‘lchash hatoliklarini bilasiz?
1. CHiziqli va burchakli o`lchashlar asboblari va usullari asosini tashkil qilgan xodisa qonuniyatlari va fizikaviy effektlarni tizimlashtirish.
Keng tarqalgan chiziqli burchak o‘lchovlari o‘zgartkichlarning fizik ishlash prispiga quyidagilar kiradi:
Elektr qarshilik, sig‘im va induktivlik quyidagi boshqa sabablar bilan o‘zgarishi mumkun. Bular o‘z navbatida CHBO` ga asoslangan. X – o‘zgaruvchanlar.
r=f(x) reostatning surgichini siljitish. c=f(x) kondensator plastinkasini siljitish.
L–ferromagnit cho‘lg‘ami ichki g‘altagini siljitish. Yoritilishi E manba siljitish.
Magnit induksiyasi o‘zgarishi cho‘lg‘amini siljishi.
Cho‘lg‘amning siljishi bilan magnit oqimi, magnitli ekran.
Nurlanish manbaning siljishi bilan optik o‘lchash intensivligi o‘zgaradi.
Magnitoprovod va uning elementlari siljisa magnit maydonining kuchlanishi o‘zgaradi.
Siljishini o‘zgarishi mumkun bo‘lgan quyidagi parametrlar va kattaliklar orqali o‘lchash kattaliklar: r, c, L, ФM, H2, E0, E va boshqalar qo‘llanilishiga qarab u yoki boshqa fizik effektlar, hodisalar va qonunlar quyidagi o‘zgartkichlar bo‘lishi mumkin: reostatli, sig‘imli, induktivli, elektromagnitli, optoelektronli, ultratovushli, gidravlikali va boshqalar.
CHBO` asboblarining statik tavsiflari.
CHBO` ning statik tavsiflari – chiziqli burchakli o‘lchovlari o‘zgartkichlarning asosiy tavsiflariga quyidagilar kiradi: statik va dinamik tavsiflar, sezgirlik, chidamliligi, o‘lchash diapozonlari.
Statik tavsifi – bu chiqish signalining, kirish signaliga X ga bog‘liq. Ba’zan o‘zgartkichning chiqishida elektr kuchlanish shaklida chiqish signalini qabul qilinadi (2.1-rasm).
Shuning uchun reostat o‘zgartkichiga Uchiqish=f [r(x)]; Sig‘im o‘zgartkichida Uchiqish=f [c(x)];
Induktiv o‘zgartkichida Uchiqish=f [L(x)];
O‘zgartkichning o‘lchanadigan sxema shakliga qarab aniq (konkret) formulalariga bog‘liq.
Chiziqli va burchakli o‘lchashlar statik tavsifi.
CHBO` asboblarining dinamik tavsiflari.
Dinamik tavsifi – bu chiqish signali Uchiq=f vaqt o‘zgarishiga bog‘liqligi. Kirish signali (siljishi) Xkirish va (burchakli siljishi) sakrash orqali o‘zgarishi mumkun. 2-rasmda egri 1 yoki chiziqli kattalashishi yoki sinusoidal qonun orqali o‘zgarishi (egrisiz) chiqish signalining qanday o‘zgarishini kerak yoki sakrash orqali (egri 1) yoki operiodik (egri 2) yoki chiziqli chiziqli o‘garishioyki dinusoidal (rasm 2) bo‘lishi mumkin.
Sezgirligi
K dUch
dX kir
(1)
2-rasm. Chiziqli va burchakli o‘lchashlar asboblarining dinamik tavsiflari. Chidamliligi (mustahkamliligi) to‘htamaydigan ehtimolligi vaqt ichida
CHBO` asboblarining hatoliklari
O‘lchash hatoliklari chiziqli va burchakli o‘lchovlarda har xil prinsipda tabaqalanadi. O‘chash hatoliklarini ifodalanishiga qarab hatoliklar absolyut, nisbiy, keltirilgan hatoliklarga bo‘linadi. Mohiyati, tavsiflarni va bartaraf etish imkoniyatlariga ko‘ra uslubiy va asbobiy hatoliklarga bo‘linadi. O‘lchash sharoiti, tartiblariga ko‘ra statik va dinamik hatoliklarga bo‘linadi. O‘lchash hatoliklarini qaytadan o‘lchaganda uning haqiqiy (chinakkam) qiymatiga yaqinlashish uchun hatoliklar mumtazam va tasodfiy hatoliklarga bo‘linadi.
CHBO` larda absolyut hatoliklarni tashkil etuvchilari additiv va multiplikativ hatoliklar ham sodir bo‘ladi. CHBO` ning statik tavsiflari keltrilgan.
– chi garfik nominal tavsiflari berilgan.
– chi grafikda haqiqiy tavsiflari berilgan, 1 – chi grafikdan farq qiladi.
3-rasm. Chiziqli va burchakli asbobning statik tavsifi.
X kirish =X kirish 1 – XI kirish
X chiqish = XI 1 – chiqish 1. Absolyut hatolik kirish signali uchun ... .
4-Ma’ruza: Mexanik usullar va asboblar.
Reja:
CHiziqli o`lchashlarning texnik usul va asboblari. Uzunlik va siljishni o`lchovchi mexanik qurilmalarni sinflashtirish.
Shtangen asboblar
CHiziqli o`lchash texnik vositalarining asosiy tavsif va imkoniyatlari.
|
| |
